Технологическая карта урока "Термодинамиканың бірінші заңын изопроцестерде қолдану"
Пән: физика,
10
а
-сынып
Күні: 15.12.17
Тақырыбы:
Термодинамиканың бірінші заңын изопроцестерде қолдану
Мақсаты
Термодинамиканың бірінші заңын изороцестерге қолдану жайлы мағлұмат беріп,
термодинамиканың бірінші заңын изороцестерге қолдану формулаларына есептер
шығаруда және техникада қолдана білуге үйрету
Күтілетін
нәтиже
A. Термодинамиканың бірінші заңын, изопроцестерді еске түсіріп,
термодинамиканың бірінші заңының формуласын изопроцестерде қолдануды
түсінеді
B. Термодинамиканың бірінші заңын изопроцестерде қолданатын
формулаларды пайдаланып есептер шығарады
C. Термодинамиканың бірінші заңын, изопроцестерді өмірде қолданылуын
біледі.
Керекті
жабдықтар
оқулық, жұмыс дәптері, топшамалар, слайд, плакат
Әдіс-
тәсілдер
«Блум кубигі»», «құпия зат», «ойлан бірік бөліс», «Неліктен?», «ғажайып құс»
бағалауы, «басбармақ» әдісі, «күн шуағы» атты кері байланыс
Сабақ
кезеңдері
Мұғалім әрекеті
Оқушы әрекеті
Кіріспе
І.Ұйымдастыру (2 минут)
1.1. Сәлемдесу
1.2. Түгелдеу
1.3. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу
Балалар, алдымызда қандай мереке келе жатыр?
Тәуелсіздік алғанымызға неше жыл толып отыр?
Тәуелсіздік құрбандары болған аға – апаларымыздан
кімдерді білесіңдер?
Осы аға - апаларымыздың ерліктерінің арқасында тәуелсіз
ел болдық. Тәуелсіз елдің ұрпақтары бүгінгі күндеріңізге
сәттілік тілеймін!
ІІ. Үй тапсырмасын «Блум кубигі» әдісі арқылы
тексеру (9 минут)
1. Газ көлемін өзгерткенде, оның атқаратын жұмысының
неліктен поршенге әрекет ететін сыртқы күштердің
жұмысынан таңбасы бөлек те, ал модулі бойынша бірдей
болады? (кубик оқушыға бағытталады, оқушы жауап береді
де, басқа оқушыға бағыттайды)
2. Үйге берілген есепті тексеру.
Жауаптары: 1) 91° 2) 3,5 кг 3) 1500 Дж 4) 0,24*10 м
Амандасады.
Сұрақтарға жауап
береді. Бір-біріне
сұрақтар қояды.
Тақтаға есеп
шығарып,
тексереді.
Тұсаукесер
«Құпия зат» әдісі (сурет көрсетіледі) (2 минут)
Сурет туралы не айтар едің? Есіңе не түседі?
Өз пікірлерін
айтады.
Негізгі
бөлім
III. Жаңа сабақты меңгерту. (10 минут)
Про
цесс
Тұрақт
ылар
График
Ішкі
энергия
ның
өзгерісі
Терм
один
амик
аның
І
заңы
ның
жазы
луы
Физикалық
мағынасы
Сұрақтарға жауап
береді. Есептер
шығарады.
26
3−
Изот
ерми
ялық
ұлға
ю
m=const
M=const
T=const
pV=const
U=const
ΔU=0
Q=A'
Изотермиялық
процесс тек
жылу берілу
арқылы
жүреді. Жүйеге
берілген
барлық жылу
мөлшері
механикалық
жұмыс жасауға
кетеді
Изот
ерми
ялық
сығы
лу
m=const
M=const
T=const
pV=const
U=const
ΔU=0
A=-Q
Изотермиялық
процесс жылу
алмасусыз
жүрмейді. Ішкі
күштің барлық
жұмысы жылу
түрінде
шығады.
Изох
орал
ық
қызд
ыру
m=const
M=const
V=const
p↑
T↑
U↑
ΔU>0
A=0
Q= Δ
U
Жүйеге
берілген
барлық жылу
мөлшері оның
ішкі
энергиясын
арттыруға
кетеді
Изох
орал
ық
суыт
у
m=const
M=const
V=const
p↓
T↓
U↓
ΔU<0
A=0
Q= Δ
U<0
Жүйе өзінің
ішкі
энергиясын
айналасындағы
денелерге беру
арқылы
азайтады
Изоб
арал
ық
ұлға
ю
(қызд
ыру)
m=const
M=const
p=const
V↑
T↑
U↑
ΔU>0
Q=ΔU
+A'
ΔU=Q
-А'>0
Жүйеге
берілетін жылу
мөлшері оның
механикалық
жұмысын
арттырады.
Жылудың бір
бөлігі жұмыс
жасауға, ал
екіншісі ішкі
энергиясын
арттыруға
кетеді
Изоб
арал
ық
сығу
(суыт
у)
m=const
M=const
p=const
V↓
T↓
U↓
ΔU<0
ΔU=Q
+A<0
Q<0
Жүйеден
алынатын
жылу мөлшері
ішкі күштің
жұмысын
арттырады.
Жүйедегі
жылудың бір
бөлігі ішкі
энергияны
азайтуға
беріледі.
«Ойлан бірік бөліс» әдісі арқылы есептер шығару (10
минут)
1. Газдың 800 молін 500 К-ге изобаралық қыздырған.
Газдың жұмысын анықтаңыз? (R=8,31 Дж/моль )
2. Массасы 4 кг гелийді 100 К-ге изохоралы қыздыру
үшін қажетті жылу мөлшерін анықтаңыз? ( М=4*10
-3
кг
/моль)
3. Молекулаларының саны 10
28
бір атомды идеал газдың
температурасы 73°С-дан 127°С -ға дейін артқанда ішкі
энергиясының өзгерісі неге тең?
4. 10л көлемді алып тұрған газ 2*10
5. 10л көлемді алып тұрған газ 2*10
5
Па қысымда
изобаралық ұлғаяды. Егер оған Q=10кДж жылу беріліп,
газ көлемі екі есе артса, газдың атқаратын жұмысы мен
ішкі энергиясының өзгерісі неге тең болады?
6. Цилиндрдегі ауыр поршень астында массасы 20 г
көмірқышқыл газы (СО
3
) бар. Тұрақты көлемдегі газды
20
0
С-тан 108
0
С-қа дейін қыздырады. Осы кезде газ
қандай жұмыс атқарады. Газға қандай жылу мөлшері
беріледі?
Термодинамиканың бірінші заңын, изопроцестерді өмірде
қолданылу
(суреттер арқылы түсіндіру)
Қорытынды
ІҮ. Сабақты бекіту. «Неліктен?» (3 минут)
1. Неліктен изохоралық процесс кезінде жұмыс
жасалмайды?
2. Неліктен изотермиялық процесс жылу алмасуынсыз
жүрмейді?
3. Неліктен изобаралық қыздыру кезінде жылжымалы
поршень орын ауыстырады?
Сұраққа жауап
береді
Үйге
тапсырма
§5.7
Есеп: §5.7. Тұяқбаевтан: №2.282-2.83, 2.113-2.114
1 минут
Үй тапсырмасын
жазып, сұрақтары
болса, сұрайды.
Бағалау
«Ғажайып құс» бағалау парағы арқылы бағаланады.
3 минут
Кері байланыс «Күн шуағы» (балалар парталарындағы қызыл
және сары стикерді алып сабақтан алған әсерлерін жазады да
тақтадағы көк туда орналасқан күнді шуақтарымен
толықтырады)
Топтың бір оқушысы
топтағы
оқушылардың
сабақтан алған
балдарын есептеп
қорытындылайды.
Стикерге сабақ
бойынша өз ойларын
жазып тақтаға
жапсырады.
Сабақтың талдауы
Кіріспе
Сабақ оқушыларды түгендеп, тәуелсіздік күні мерекесі туралы
оқушылардан сұрап, сабаққа сәттілік тілеуден басталды. Сабаққа 24
оқушы қатысты. 3 оқушы сабаққа себепсіз қатыспады. Оқушылар топқа
бөлініп, үстелдеріне бағалау парағы мен тапсырмалар үйлестірілді. Бұл
күн атаулы «Тәуелсіздік күніне» тұспа-тұс келген соң оқушылардан
сұрақ-жауап алынды. Оқушылардан сұрақтарға жақсы жауап алынды.
Үйге берілген теориялық білім «Блум» кубигі әдісі арқылы сұралды.
Оқушылардың белсенділігі нашар болды. Алайда толық жауап алынды.
Бұл кезеңде Молдағалиева Анель, Сатыбалдиев Тамерлан, Абатов Даир
өз белсенділігін көрсетті. Үйге берілген есептер тақтаға шығарылып,
тексерілді.
Тұсаукесер
Жаңа тақырыптың мағынасын ашу мақсатында «Құпия зат» әдісі
қолданылды. Оқушылар сабақтың тақырыбын толықтай ашып берді.
Негізгі бөлім
Сабақтың барысында изопроцестің сызбасы қолданылды. Сызба 3
изопроцестен тұрды. Изопроцестердің ұлғаю және сығылу кезінің
графигі, формуласы және термодинамиканың бірінші заңының
формуласы жазылып түсіндірілді. Сызба оқушылардың көмегімен
толтырылды. Содан кейін деңгейлік есептер шығаруға берілді. Өз
бетімен шығарған Нарбулов Сұлтан, Жақсылықова Аружан және
Аймукашев Дихан болды. Есеп тақтаға шығарылып, түсіндірілді.
Қорытынды
Сабақты қорытындылауда «Неліктен?» деген сөзден басталатын
сұрақтар қойылып, жауап алынды.
Сабақты
Бағалау
Сабаққа «Күн шуағы» атты кері байланыс жүргізілді. Нәтижесінде кей
оқушыларға сабақта есеп шығару қиындық тудырғандығын айтқан.
