Ученики на Учителя.com


Тұздар гидролизі. 9 сынып

Ұзақ мерзімді жоспардың
тарауы: Электролиттік
диссоциациялану теориясы .
Тұздардың гидролизі
Күні:
М.Мақатаев атындағы №47 ЖОМ КММ
Мұғалімнің есімі: Битабарова Хадиша Исабековна
Қатысушылар саны:
оқушы
Қатыспағандар:
оқушы
Сыныбы: 9
№ 14 -сабақ
Сабақ негізделген
оқу мақсаты
9.2.10.1. Биосферада тұздар гидролизінің маңызы. рН туралы түсінік,
ағзадағы қышқылдық-сілтілік орта туралы түсінік беру. Тұздардың
гидролизі туралы түсінік беру.Тұздарды түзілу табиғатына қарай
топтастырып, суға қатысты реакциялары арқылы тұздардың
гидролизденумен таныстыру және сутектік көрсеткіш жайлы түсінік беру.
Сабақтың
мақсаттары
Барлық оқушылар:
Тұздар гидролизі туралы біледі
Оқушылардың басым бөлігі:
Гидролиз реакциясының теңдеуін диссоциация тұрғысынан жазады
Кейбір оқушылар:
Әртүрлі ерітінділердің рН ортасын тәжірибеде анықтайды
Ойлау деңгейлері
Білу, түсіну
Бағалау
критерийлері
Барлық оқушылар: Тұздардың гидролизденуі, гидролиздену
реакцияларымен таныса отырып, ерітінді ортасын анықтауды үйренеді.
Оқушылардың басым бөлігі: Тұздар және ион алмасу реакциялары
жайлы білімдерін толықтырады, иондық теңдеулерді жазады
Кейбір оқушылар: Кейбір заттар ерітінділерінің ортасын анықтап, біле
отырып ұқыптылыққа, тазалық сақтауға, өз денсаулығына
жауапкершілікпен қарауға үйренеді
Тілдік мақсат
Оқушылар: Электролиттік диссоциациялану теориясы тұрғысынан
негіздердің қасиеттерін көрсететін химиялық реакцияларды молекулалық,
толық-иондық, қысқартылған-иондық теңдеулерін дұрыс жаза алады.
Негізгі сөздер мен тіркестер:
тұздар, қышқылдар, сілтілер, заттардың қасиеттері және сапалық жаңа
деңгейдегі, катиондар мен аниондарға сапалық реакция, тұздар гидролизі,
диссоциациялану дәрежесі, электролиттік диссоциация
Сыныптағы диалог/ жазылым үшін тілдік бірліктер:
Талқылауға арналған тармақтар:
Сіз қаншалықты ... білесіз ?
Жазылым бойынша:
Алдыңғы
тақырып
(меңгерген
дағдылар)
Катиондар мен аниондарға сапалық реакциялар.
Құндылықтар
Достық,адамгершілік,жауапкершілікті құндылықтарын дамыту
(«Мәңгілік –Ел» бағдарламасы)
Пәнаралық
байланыс
Физика ,жаратылыстану
Жоспар-
ланған
уақыт
Жоспарланған жаттығулар
Ресурстар
Басталуы:
10 минут
Сәлемдесу.Оқушылардың жылдамдық,шапшаңдық дағдысын
дамыту үшін бес секундта бірнеше адаммен сәлемдесу
тапсырмасын беру.
Топқа біріктіру: .
Жаңа материалды оқыту: І-тапсырма. Сұрақ-жауап.
1. Тұздардың гидролизі дегеніміз не?
1. Кейбір тұз ерітінділерінде неліктен индикаторлар түсін
өзгертеді?
2. Қандай тұздар : а ) сілтілік; б) бейтарап орта көрсетеді?
3. Қандай тұздар гидролизге ұшырамайды?
4. Атаулары келтірілген тұздардың а) аммоний карбонаты; ә)
аммоний ацетаты; б) алюминий сульфиді гидролиздену
реакциялардың теңдеулерін жазып, ерітінділерінің ортасын
анықтаңдар.
ІІ-тапсырма. Бақылау сұрақтары
1. Сутектік көрсеткіш дегеніміз не? Оны қалай есептейді?
2. Тұздар гидролизі процесінің мағынасы неде?
3 Қандай тұздар гидролизге ұшырайды? Қандай тұздар
гидролизденбейді?
4. Гидролизге қандай факторлар әсер етеді?
5. Индикатор қағазын пайдалана отырып, Nа2SіO3 пен
Nа2SO4 сулы
ерітінділерін қалай ажыратуға болады?
6. Мынадай ерітінділер бар: KCI, NaCI, CuCI2, AICI3. Қай
ерітінділерде Н+
ионы мен ОН- ионы концентрациялары өзара тең? Жауапты
түсіндіріңдер.
7. Калий карбонаты, алюминий сульфаты, аммоний ацетаты
ерітінділерінің бірінші саты бойынша гидролизінің иондық
теңдеуін құрыңдар. Қай жағдайда гидролиз дәрежесі ең жоғары?
Жауапты түсіндіріңдер.
ІІІ-тапсырма. Тест (5-сұрақ)
1. Келесі ерітінділердің ортасы қандай?
К2СО3 ; Na 2СО3 ; Al (NO3)3 ; Na3 PO4 ; Na2S
А) барлығында сілтілік орта В) барлығында қышқылдық орта
С) сілтілік, сілтілік, қышқылдық, сілтілік, сілтілік
2. Қайсы тұздар гидролизге ұшырайды, сулы ерітінділерінің
ортасы қандай?
Na2 SО4; KF; K2SiO3 ; Li2SО3 ; (NH4)2S
А) барлығы гидролизге ұшырайды, барлығының ортасы сілтілік
В) Na2SО4 – сілтілік, K2SiO3 - сілтілік, Li2 SО3 - сілтілік
Периодтық
жүйе
С) K2SiO3 - сілтілік, Li2SО3 - сілтілік, (NH4)2S – бейтарап
D) K2SiO3- сілтілік, Li2SО3 - қышқылдық, (NH4)2S -
әлсізқышқылдық
3. Төмендегі тұздардың қайсысы суда ерігенде сілтілік орта
көрсетеді?:
А) СиСI2 В)КNО3 С) NН4СI; D). Li2СО3 Е) ZnСI2.
4. Алюминий сульфаты сулы ерітіндісінің реакция ортасы қандай?
А) қышқылдық В) сілтілік С) күшті сілтілік D) бейтарап
5. Қысқартылған иондық теңдеу Н++ОН- = Н2 О
Төмендегі процестердің қайсысына сәйкес келеді?
А) НNО3 + NН4ОН → В) НNО3 + Ғе(ОН)3 →
С) НNО3 + Сu(ОН)2 → D) НNО3 + NаОН →
Е) НNО3 + Мg(ОН)2 →
Ортасы:
30 минут
Мағынаны тану . «Су неліктен қышқылдар мен негіздер сияқты
индикатордың түсін өзгертпейді?» деп сұрақ қоямыз.
Ерітінділердің ортасы қышқылдық және сілтілік қасиеттерді
тасымалдаушы бөлшектер концентрациясының ерітіндідегі
мөлшерімен сипатталатынын білгеннен кейін былай жазып
көрсетеміз:
Тұздардың типтері
Мысалдар
(формулалар)
1.
2.
3.
4.
Күшті негіздің катионы мен күшті
қышқылдың анионынан түзілген тұздар
Күшті негіздің катионы мен әлсіз
қышқылдың анионынан түзілген тұздар
Әлсіз негіздің катионы мен күшті
қышқылдың анионынан түзілген тұздар
Әлсіз негіздің катионы мен әлсіз
қышқылдың анионынан түзілген тұздар
H
+
= OH
-
- бейтарап орта;
H
+
< OH
-
- сілтілік орта;
H
+
> OH
-
- қышқылдық орта.
Бұдан соң сабақ мазмұнын ашуға кірісеміз, басында «гидролиз»
(грекше-су, lisis- айыру, ыдырату) түсінігінің этимологиясын
түсіндіреміз. Гидролиз-заттардың сумен әрекеттесуі. Гидролиз
нәтижесі тұздың қандай негізбен қандай қышқылдан түзілгеніне
тікелей байланысты екенін ескерген жөн.
Мына берілген мысалдар арқылы тұздар гидролизін талқылаймыз:
NaCO
3
, Zn(NO
3
)
2
, HCl, NaCl және Al
2
S
3
.
1- топ. Күшті негізбен әлсіз қышқылдан түзілген тұздардың
гидролизі Na
2
CO
3
.
Бастапқыда оқушыларға тұздың диссициациялануын жазғазған
жөн:Na
2
CO
3
↔2Na
+
+ CO
3
2-
Содан соң гидролиз теңдеуін жазады:
2Na
+
+CO
3
2-
+ HOH↔2Na
+
+HCO
3
-
+ OH
-
Осыған фенолфталеин тамызсақ, натрий кабонаты ерітіндісі
алқызыл (малина) түске боялады. Бұдан мынадай қорытынды
шығады: күшті негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздарды
еріткенде ерітіндіде гидроксид иондары пайда болып, индикатор
түсін өзгертеді, яғни реакция ортасы сілтілік болады.
2- топ. Әлсіз негізбен күшті қышқылдан түзілген тұздардың
гидролизі, мысалы, AlCl
3
, Fe(SO
4
)
3
, Zn(NO
3
)
2
.
Флипчарт,
түрлі – түсті
қаламдар,
Интербелсенді
тақта, интернет
желісі,
Инетербелсенді
тақта, кесте
Алюминий хлоридінің гидролизін қарастырамыз. Оның
ерітіндісінде Al
3+
және Cl
-
иондары бар. Al
3+
ионы судың гидроксид
ионын қосып алады:
Al
3+
+ HOH↔Al(OH)
2+
+ H
+
Al(OH)
2+
+ HOH↔Al(OH)
2+
+ H
+
Ерітіндіде Н
+
иондары жиналып қалады. Ерітіндіге лакмус тамызса,
ерітінді қызарады. Ерітінді ортасы – қышқылдық.
Оқушылар мынадай қорытындыға келеді. Күшті қышқылмен әлсіз
негізден түзілген тұздардың гидролизінде катиондар (әлсіз
негіздің) су молекуласының гидроксид иондарын қосып алады да,
артық сутек иондарының есебінен қышқылдық орта көрсетеді.
3- топ. Үшінші тапсырманы оқушылар өздері шеше алады, яғни
күшті қышқылмен күшті негізден түзілген тұздарды еріткенде
гидролиз жүре ме, мысалы: NaCl, KCl?.
2-зертханалық тәжірибе. Электронды оқулықтан зертханалық
тәжірибені проектор арқылы көрсетіп, нәтижесін дәптерге жазу.
Тұздардың гидролизі –тұздың құрамындағы иондары мен су
молекулаларының арасында жүретін, нәтижесінде әлсіз электролит
молекуласы не иондары түзілетін реакциялар.
Күшті негіз бен күшті қышқыл (орта бейтарап –H
+
, OH
-
):
KCl,K
2
SO
4
, NaNO
3
, NaCl
Күшті негіз бен әлсіз қышқыл (орта негіздік– OH
-
):Na
2
S
,
Na
2
CO
3
,K
2
SO
4
, Na
3
PO
4
Әлсіз негіз бен күшті қышқыл (орта қышқылдық – H
+
) :Al
2
(SO
4
)
3
,
FeSO
4
ZnCl
2
• Күшті негіз: KOH, NaOH, Ba(OH)
2
, Ca(OH)
2
• Әлсіз негіз: NH
4
OH, Al(OH)
3
, Fe(OH)
2
, Cu(OH)
2
, Mg(OH)
2
,
Zn(OH)
2
• Күшті қышқыл: H
2
SO
4
, HNO
3
, HCl,HBr, HJ
• Әлсіз қышқыл: HF, HNO
2
, H
2
CO
3
,H
2
S
Электролиттерерітінділерінеиндикатолардыңәсері
Индикаторлар
Әртүрліерітінділердегіиндикаторлардыңтүсі
Бейтарап
Қышқыл
• Сілті (негіз)
Лакмус
Күлгін
Қызыл
• Көк
Метилоранж
Қызылсары
Қызғылт
• Сары
Фенолфталейн
Түссіз
Түссіз
• Таңқурай
тсүті
Зертханалық жұмыс №2.
Тұздар гидролизі
Қажетті реактивтер мен жабдықтар:
NaOH, HCl, Na
2
CO
3
,BaCl
2
,ZnCl2
–ерітінділері. Сынауықтар , индикатор қағазы
(лакмус).
Жұмысты орындау реті
Бес сынауық алып, оларға берілген ерітінділерді құямыз.
Индикатор қағазының көмегімен сутектік көрсеткішін анықтап,
дәптерге жазу.
Гидролиздің
қоғамдықөмірдегі мәніШикі бағалы өнімдерді даярлау (қағаз,
сабын, спирт, глюкоза, ақуыздық ашытқылар)
Өндірістік ағыс және ішімдік суларды тазалау
(алюминий сульфаты + алюминий гидроксиді)
Маталардыбояуғадаярлау
Аяқталуы
5 минут
Кері байланыс: Тақырып соңындағы сұрақтарға жауап беру. 1-5
жаттығулар /ауызша/
Оқушылар білімін «Ыстық орындық» әдісі арқылы қорытынды
жасалады.
Оқушылар білімін кері байланыс «Инсерт әдісі»арқылы
қорытынды жасалды.
1.Сіз бүгін нені білдіңіз?
2.Сіз үшін не құнды болды?
3. Қандай тапсырманы орындау қиынға соқты?
Оқушылар өз пікірлерін айтып,сабақ қорытындыланды.
Үйге: №1,3,4,6 жаттығуларды орында.
Саралау – Сіз қосымша көмек
(қолдау) көрсетуді қалай
жоспарлайсыз?
Анағұрлым қабілетті
оқушыларға
жаттығуларды
күрделендіруді қалай
жасайсыз?
Бағалау-оқушылардың
үйренгенін тексеруді қалай
жоспарлайсыз?
Пәнаралық байланыс.
Қауіпсіздік және еңбекті
қорғау ережелері.
АКT байланыстары.
Құндылықтардағы
байланыс.
Формативті бағалау, бір-
біріне түсіндіру және дұрыс
нәтижеге бағыттау әдістері
арқылы қосымша көмек
көрсетемін. Деңгейлік
тапсырмалар, жұмыстар беру
арқылы қаблетті
оқушыларды дамытамын.
Латын тілі алфавиті
(таңбалар).математика,биология,физика.
Рефлексия
Сабақ / оқу мақсаттары
шынайы ма?
Бүгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ахуал қандай
Өз сабағыңыз туралы рефлексияны төмендегі бос орынға
жазыңыз.
болды?
Мен жоспарлаған саралау
шаралары сәтті болды ма?
Мен берілген уақыт ішінде
үлгердім бе?
Мен өз жоспарыма қандай
түзетулер енгіздім және
неліктен?
Скачать материал

Химия - еще материалы к урокам: