Методическая разработка открытого урока "Қазақтың ұлттық ет сүт тағамдары" 11 класс
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
И. Алтынсарин атындағы Рудный әлеуметтік-гуманитарлық колледжі
Министерство образования и науки Республики Казахстан
Рудненский социально-гуманитарный колледж им. И. Алтынсарина
БЕКІТЕМІН/СОГЛАСОВАНО БЕКІТЕМІН/УТВЕРЖДАЮ
Директордың ҒӘЖ орынбасары/ Директордың ОІЖ орынбасары/
Зам. директора по НМР колледжа Зам. директора по УР колледжа
В.Г. Гомонова Т.О. Ибраева
_______ ____________
«______»______________ 2019 ж. «______»_____________ 2019 ж.
АШЫҚ САБАҚТЫҢ
ӘДІСТЕМЕЛІК ӘЗІРЛЕМЕСІ
МЕТОДИЧЕСКАЯ РАЗРАБОТКА
ОТКРЫТОГО УРОКА
Пән/Предмет Кәсіптік қазақ тілі
Тақырып/тема: Қазақтың ұлттық ет сүт тағамдары
Мамандық/специальность: 0104000
«Профессиональное обучение»
Топ/группа: ТПП - 02
Әзірлеген оқытушы/ разработал преподаватель: Махамбетов Ж.Т.
Техникалық пәндер цикылдық
отырысында қарастырылды/
Рассмотрено на заседании
предметной цикловой комиссии
«_____» ___________
Протокол № ___/№ ___ хаттама
Председатель ПЦК/ ПЦК төрайымы
_______________________________
Банникова В.В.
1. Сабақтың тақырыбы: Ұлттық ет және сүт тағамдары.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшелігі мен құндылығын, қазақ халқының
қонақжай дәстүрін құрметтеу, тағамдардың жасалу жолдарына түсініктер беру.
Дамытушылық: Оқушылардың шығармашылығын, қолөнер шеберлігін,
ұйымдастырушылық қабілетін дамыту.
Тәрбиелік: Асты құрметтеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: іздену, салыстыру, сараптау, талдау, әңгімелеу, сұрақ - жауап.
Сабақтың көрнекілігі: оқулықтар, карточкалар, мақал - мәтелдер, тағам түрлері, слайдтар.
Сабақ барысы.
Ұйымдастыру кезеңі.
Сабаққа әзірлігін тексеру.
Қызыл жасыл кеспе қағаздарды алып, 2 топқа бөліну. Қызыл алғандар бір жаққа,ал
жасыл түсті алғандар бір жаққа отырады.
2.мин. Үй жұмысын тексеру: Азық түлік дүкеніңде
Жаңа сабақ: Сабақты бастамас бұрын Нястя мен Зинаның көрінісін көрейік.
2. 1 мин. Көрініс « Екі
оқушының әңгімесі»
З: Қалың қалай, Настя?
Н: Жақсы, мен Америкаға
кеткелі жүрмін.
З: Онда не бар?
Н: Онда бәрі күшті дейді ғой.
З: Ал, онда салыстырып көрейік.
Н: Көрсек көрейік, Америка.
З: Қазақстан.
Н: Вашингтон.
З: Астана
Н: Дональд Трамп
З: Нұрсұлтан Назарбаев
Н: Голливуд
З: Рудный
Н: Кока - кола, пепси, спрайт,
фанта
З: Қымыз, шұбат, айран, сүт
Н: пицца, гамбургер, хотдог
З: ет, сорпа, қуырдақ, қазы -
қарта, жал - жая
Н: кириешки, чипсы
З: бауырсақ, шелпек
Н: йогурт
З: қаймақ, кілегей, қатық
Н: сникерс, баунти
З: құрт, ірімшік, жент
Н: мерседес, тойота
З: тұлпар, ат арбасымен
Н: джинсы, кепка, кроссовки
З: шапан қалпағымен, саптама
етік
Н: Зоя, мен жеңілдім. Өзіміздің
тағамдар да күшті екен ғой. Мен
енді ешқайда бармаймын.
Ж: Өзге елде сұлтан болғанша,
өз еліңде ұлтан бол!
3. 2 мин. Бүгінгі сабақтың тақырыбы «Қазақтың ұлттық ет, сүт
тағамдары» деп аталады.
Бұл тақырыпты біз жайдан - жай таңдаған жоқпыз. Қазақта «Ас – адамның
арқауы», «Ас жүрген жер – береке», «Тату үйдің тамағы тәтті» деген мақал -
мәтелдер бар. Біздің қазақ төрт түлік малды бағып, оны сауса – сүт, сойса –
ет, мінсе - көлік, кисе – киім етіп пайдаланған.
1. Мынау қаңдай тағам түрлері? (Ет тағамдары)
4. 5 мин. Мәтінмен жұмыс. 28 беттегі мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беру.
5. 5 мин. Екі топқа 6 сұрақтан құралған карочка беріледі, кейін
әрқайсысы жауап береді.
1. Еттен жасалатын тағамдар.
2. Сүттен жасалатын тағамдар.
Ет тағамдары командасы.
1. Қазақтың ұлттық тағамдарын ата? (Шұжық, бесбармақ, қазы, қарта т.б.)
2. Шұжық ненің етінен жасалады? (қой, сиыр, түйе, жылқы етінен)
3. Сенің сүйікті тамағың не? (...)
4. Қазақтың басты ұлттық тағамы не?(ет)
5. Бесбармаққа ненің етін салады? (жылқы, сиыр, қой, түйе етін)
6. Қазы, қарта, жая ненің еті? (жылқы еті)
Сусындар командасы.
1. Айран ненің сүтінен жасалады? (сиыр сүтінен)
2. Қымыз ненің сүті?(биенің сүті)
3. Сүт тағамдарын ата?(шұбат, айран, қымыз)
4. Жылқы етінің қандай ерекшелігі бар? (жылқының еті қатпайды, майы
тоңазымайды
5. Құрт неден жасалады? (сүттен)
6. Сенің сүйікті тағамың не? (...)
6. 2 мин. Қай халықтың болмасын дастарқаны, сол халықтың тұрмыс
салтына, әдет - ғұрпына, тіршілік тынысына орай қалыптасары белгілі. Қазақ
халқының тағамдары өзге жұрттан өзгешелеу.
Оның негізгісі: ет, сүт, қымыз, сары май, құрт, ірімшік секілді өңкей малдан
алынатын өнім түрлері. Қазақ халқы қонақжай, бар тәуірін қонаққа деп сақтаған.
Қонаққа қадір құрмет көрсетпеген кісіні «шық бермес шығайбай» атандырған.
7. 5 мин 30 бетті ашып, 6 жаттығуды орындаймыз. Сөйлемдерді дұрыс
құрастырып жазу.
8. 7 мин. Жаңа сөздер
Қонақ – гость
Бесбармақ – мясо по-
казахски
Қуырдақ – обжаренное мясо
Бата – благословение
Қымыз – кобылье молоко
Шұбат – верблюжье молоко
Әзірлеу - приготовить
Тамақ – пища, еда
Құрметтеу – уважать.
Жаңа сөздермен сөйлем құрау.
Мысалы: Қонақ келді.
Анам бесбармақ пісірді.
Әкем қымыз, шұбат әкелді.
Қонақ бата берді.
9. 5 мин. Мәтінмен жұмыс. Мәтінді аудару. Бесбармақ тағамының
шығу тарихы.
Бесбармақ – қазақ халқының атам заманнан келе жатқан ұлттық тағамы.
Бесбармақты дайындау және оны ішіп-жеу кезінде ыдыстың үш түрі ғана
қолданылады: қазанға пісіреді, табаққа салып жейді, сорпасын кесемен ішеді. Тіпті
пышақ та аса қажет емес, етті қолмен жұлмалап жей берсе әбден болады. Тағамның
«Бесбармақ» аталуы да сондықтан.
10. 7 мин. Бұл қандай тағам?
1. Қаймағы алынған немесе алынбай пісірілген сүтке азырақ су қосып ұйытылады.
Ол - жеңіл және сусындық тағам. /Айран./
2. Кез келген малдың етінен жасала береді, өкпе - бауыр қосып жасайды. Түрлері
көп: соғым сойғанда, өкпе – бауыр,еттен жасалады./ Қуырдақ./
3. Шай дастарханының басты асы. Ең жоғары сапалы ұннан май, ашытқы қосып
жасалады. Әр түрлі пішінде, үш - төрт бұрышты, сопақша, домалақ болады.
Түрлері көп. Мысалы: бармақ, жол, ақ, той т. б. /Бауырсақ./
4. Сүттен жасалған ұлттық тағам. Мағынасы да құрғатылған, кептірілген сүт деген
мағынаны береді. Пісіліп майы алынған айранды қайнатып кенеп дорбада сүзіп
алып тұздап өреде кептіріп сақтайтын тағам түрі. /Құрт/
5. Аса кәделі дастарқан дәмі. Ол қыста қатпайтын, жазда бұзылмайтын өте дәмді
тағам.. Оған құмшекер, мүйіз қосып араластырады. /Жент/
6. Жылқы етiнiң деликатесi. Онша семiз емес салқындатылған жылқы етiнен не
сиыр етінен, немесе мұздатылған майдан әзiрлейдi./Шұжық/
11. 5 мин. Мақал-мәтелдерді сәйкестендіру.
Досыңның үйінде, су берсе де ішіп кет Где пища водится, там болезнь
не заводится.
Ынтымақты үйдің асы тәтті Не шагай через блюдо с едой.
Ат –адамның қанаты, ас-адамның қуаты Пример хозяина за столом вкус
еде прибавляет
Ас үстінен аттама, астан үлкен емессің. В гостях у друга и воду
подадут – пей.
Ас тұрған жерде ауру тұрмайды. Конь –крылья человека,
а в хлебе-его сила
Ас- иесімен тәтті Ячмень и пшеница –пища,
золото и серебро- металл
Алтын,күміс -тас екен, арпа, бидай-ас екен. Когда в семье лад,
все вкусно подряд.
12. 5 мин Мақал-мәтел жарысы. Әр топ бүгінгі тақырыпқа
байланысты мақал-мәтел айтады.
13. 10 мин. Өздік жұмыс. Сөздерді септеу.
Шұжық Сүт
Ет Айран
Қазы Шұбат
Қарта Қымыз
Қуырдақ Құрт
Жая Ірімшік
Бесбармақ
Жент
12. 10 мин. Мен саған, сен маған.
Топ балалары бір – біріне дайындаған 5 сұрақтан қояды.
1 Айран неден жасалады?
2 Қуырдақ қалай дайындалады?
3 Жент деген не?
4 Қандай сүт тағамдарын білесін?
5 Ет тағамдарын ата.
13. 8 мин. «Менің сүйікті ұлттық тағамым» атты тақырыпқа,
тағамының дайындау тәсілін айтып беруі қажет.
14. 10 мин. Венн диаграммасын толтыру.
Қазақ халқының тағамы................Ортақ тағам.......... ..Орыс халқының тағамы
Қуырдақ..........................................нан.................................котлет
Қымыз.............................................ет...................................борщ
Шұбат..............................................қуырады........................квас
Ірімшік............................................пісіреді...........................кисель
Құрт.................................................қайнатады.....................рыба
Көже................................................ботқа.............................окрошка
15. Берілген сандар алфавиттегі әріптің орнын білдіреді. Сандар орнына
әріптерді қойып, Елбасының сөздерін анықтайсыз
Указанные цифры представляют место в алфавите. Поместите буквы в
место цифр, и определите слова главы государства.
2 ә
23 р
1 а
7 д
1 а
17 м
21 ө
11 з
17 м
1 а
17 м
1 а
18 н
7 д
37 ы
6 ғ
37 ы
18 н
37 ы
19 ң
34
ш
8 е
3 б
8 е
23 р
38 і
3 б
20 о
16 л
26 у
37 ы
14 к
8 е
23 р
8 е
14 к
«Әр адам өз мамандығының шебері болуы керек»
Н.Ә.Назарбаев
16. Тест жұмысы
1. Қазақтың ұлттық дастарқанында болатын негізгі тамақтардың
түрлері:
А. ет тағамдары;
В. сүт тағамдары;
С. нан тағамдары.
Д. барлық жауап дұрыс
2. Елімнің сөзі қай септікте тұрғанын көрсет.
А. Барыс септік. В.Шығыс септік.
С. атау септік. Д.Ілік септік.
3.Жуан дауысты дыбысты сөзді табыңыз.
А. қала. В.Дәрігер.
С.Түлкі. Д.Көлік.
4. Ұлттық тағамдарға не жатады?
А. желім . В.Ет
С. Қарындаш Д.сызғыш
5.Сүт тағамдарына не жататынын көрсетіңіз.
А. қаймақ. В. Нан .
С. Қаңтар. Д. Жұмыртқа .
5 жауапқа „5“ , 4 жауапқа „4“ , 3 жауапқа „3“Балалар –өзін –өзі бағалайды
17. Бағалау
Рефлексия. Балалар бүгінгі сабақтан сендер қандай әсер алдыңдар. Нені білдіңдер?
Нені білгілерің келеді?
18. Үйге тапсырма. Ұлттық тағамдарға байланысты буклет жасап келеміз.
«Нан қиқымын шашпаңдар,
Жерде жатса баспаңдар,
Теріп алып қастерлеп,
Торғайларға тастаңдар» деп, бүгінгі сабақты аяқтаймыз.
Сабақ аяқталды. Сау болыңыздар!
1. Қазақтың ұлттық тағамдарын ата?
2. Шұжық ненің етінен жасалады?
3. Сенің сүйікті тамағың не? (...)
4. Қазақтың басты ұлттық тағамы не?
5. Бесбармаққа ненің етін салады?
6. Қазы, қарта, жая ненің еті?
Сусындар командасы.
1. Айран ненің сүтінен жасалады?
2. Қымыз ненің сүті?
3. Сүт тағамдарын ата?
4. Жылқы етінің қандай ерекшелігі бар?
5. Құрт неден жасалады?
6. Сенің сүйікті тағамың не?
Бұл қандай тағам?
1. Қаймағы алынған немесе алынбай пісірілген сүтке азырақ су қосып ұйытылады.
Ол - жеңіл және сусындық тағам.
2. Кез келген малдың етінен жасала береді, өкпе - бауыр қосып жасайды. Түрлері
көп: соғым, өкпе - бауыр, қарын
3. Шай дастарханының басты асы. Ең жоғары сапалы ұннан май, ашытқы қосып
жасалады. Әр түрлі пішінде, үш - төрт бұрышты, сопақша, домалақ болады.
Түрлері көп. Мысалы: бармақ, жол, ақ, той т. б.
4. Сүттен жасалған ұлттық тағам. Мағынасы да құрғатылған, кептірілген сүт деген
мағынаны береді. Пісіліп майы алынған айранды қайнатып кенеп дорбада сүзіп
алып тұздап өреде кептіріп сақтайтын тағам түрі.
5. Аса кәделі дастарқан дәмі. Ол қыста қатпайтын, жазда бұзылмайтын өте дәмді
тағам.. Оған құмшекер, ұнтақталған ірімшік, мүйіз салып араластырады.
6. Жылқы етiнiң деликатесi. Онша семiз емес салқындатылған жылқы етiнен не
салқындатылған немесе мұздатылған майдан әзiрлейдi.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------
Бұл қандай тағам?
1. Қаймағы алынған немесе алынбай пісірілген сүтке азырақ су қосып ұйытылады.
Ол - жеңіл және сусындық тағам.
2. Кез келген малдың етінен жасала береді, өкпе - бауыр қосып жасайды. Түрлері
көп: соғым, өкпе - бауыр, қарын
3. Шай дастарханының басты асы. Ең жоғары сапалы ұннан май, ашытқы қосып
жасалады. Әр түрлі пішінде, үш - төрт бұрышты, сопақша, домалақ болады.
Түрлері көп. Мысалы: бармақ, жол, ақ, той т. б.
4. Сүттен жасалған ұлттық тағам. Мағынасы да құрғатылған, кептірілген сүт деген
мағынаны береді. Пісіліп майы алынған айранды қайнатып кенеп дорбада сүзіп
алып тұздап өреде кептіріп сақтайтын тағам түрі.
5. Аса кәделі дастарқан дәмі. Ол қыста қатпайтын, жазда бұзылмайтын өте дәмді
тағам.. Оған құмшекер, ұнтақталған ірімшік, мүйіз салып араластырады.
6. Жылқы етiнiң деликатесi. Онша семiз емес салқындатылған жылқы етiнен не
салқындатылған немесе мұздатылған майдан әзiрлейдi.
Мақал-мәтелдердің сәйкесін көрсету.
Досыңның үйінде, су берсе де ішіп кет Где пища водится, там болезнь не заводится.
Ынтымақты үйдің асы тәтті Не шагай через блюдо с едой.
Ат –адамның қанаты, ас-адамның қуаты Пример хозяина за столом вкус
еде прибавляет
Ас үстінен аттама, астан үлкен емессің. В гостях у друга и воду подадут – пей.
Ас тұрған жерде ауру тұрмайды. Конь –крылья человека, а в хлебе-его сила
Ас- иесімен тәтті Ячмень и пшеница –пища, золото и
серебро- металл
Алтын,күміс -тас екен, арпа, бидай-ас екен. Когда в семье лад, все вкусно подряд.
Мақал-мәтелдердің сәйкесін көрсету.
Досыңның үйінде, су берсе де ішіп кет Где пища водится, там болезнь не заводится.
Ынтымақты үйдің асы тәтті Не шагай через блюдо с едой.
Ат –адамның қанаты, ас-адамның қуаты Пример хозяина за столом вкус
еде прибавляет
Ас үстінен аттама, астан үлкен емессің. В гостях у друга и воду подадут – пей.
Ас тұрған жерде ауру тұрмайды. Конь –крылья человека, а в хлебе-его сила
Ас- иесімен тәтті Ячмень и пшеница –пища, золото и
серебро- металл
Алтын,күміс -тас екен, арпа, бидай-ас екен. Когда в семье лад, все вкусно подряд.
Тест жұмысы
Қазақтың ұлттық дастарқанында болатын негізгі тамақтардың түрлері:
А. ет тағамдары;
В. сүт тағамдары;
С. нан тағамдары.
Д. барлық жауап дұрыс
2. Елімнің сөзі қай септікте тұрғанын көрсет.
А. Барыс септік. В.Шығыс септік.
С. атау септік. Д.Ілік септік.
3.Жуан дауысты дыбысты сөзді табыңыз.
А. қала. В.Дәрігер.
С.Түлкі. Д.Көлік.
4. Ұлттық тағамдарға не жатады?
А. желім . В.Ет
С. Қарындаш Д.сызғыш
5.Сүт тағамдарына не жататынын көрсетіңіз.
А. қаймақ. В. Нан .
С. Қаңтар. Д. Жұмыртқа .
Тест жұмысы
Қазақтың ұлттық дастарқанында болатын негізгі тамақтардың түрлері:
А. ет тағамдары;
В. сүт тағамдары;
С. нан тағамдары.
Д. барлық жауап дұрыс
2. Елімнің сөзі қай септікте тұрғанын көрсет.
А. Барыс септік. В.Шығыс септік.
С. атау септік. Д.Ілік септік.
3.Жуан дауысты дыбысты сөзді табыңыз.
А. қала. В.Дәрігер.
С.Түлкі. Д.Көлік.
4. Ұлттық тағамдарға не жатады?
А. желім . В.Ет
С. Қарындаш Д.сызғыш
5.Сүт тағамдарына не жататынын көрсетіңіз.
А. қаймақ. В. Нан .
С. Қаңтар. Д. Жұмыртқа .
Мәтінмен жұмыс. Мәтінді аудару. Бесбармақ тағамының шығу тарихы.
Бесбармақ – қазақ халқының атам заманнан келе жатқан ұлттық тағамы.
Бесбармақты дайындау және оны ішіп-жеу кезінде ыдыстың үш түрі ғана
қолданылады: қазанға пісіреді, табаққа салып жейді, сорпасын кесемен ішеді. Тіпті
пышақ та аса қажет емес, етті қолмен жұлмалап жей берсе әбден болады. Тағамның
«Бесбармақ» аталуы да сондықтан.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Мәтінмен жұмыс. Мәтінді аудару. Бесбармақ тағамының шығу тарихы.
Бесбармақ – қазақ халқының атам заманнан келе жатқан ұлттық тағамы.
Бесбармақты дайындау және оны ішіп-жеу кезінде ыдыстың үш түрі ғана
қолданылады: қазанға пісіреді, табаққа салып жейді, сорпасын кесемен ішеді. Тіпті
пышақ та аса қажет емес, етті қолмен жұлмалап жей берсе әбден болады. Тағамның
«Бесбармақ» аталуы да сондықтан.
