Конспект урока "Нарна туск тууль"
Элст балһсна 7-гч тойгта бичкдүдин сад
Ил кичәл
Төр: «Нарна туск тууль»
Школд белдлһнә баг
Белдснь: Мучкаева Д.В.
Немр сурһулин багш
Элст - 2018
Төр: «Нарна туск тууль»
Күсл: Хаврин йиртмҗин өвәрцнь шинҗләд, бичкдүдин медрл гүүдүлҗ батлх.
Дидактическ наадд, зургуд, презентац олзлад, келлһнә чадвр цааранднь
өргҗүлх. Күүкдин оньг, юмар соньмсдг болн юм медҗ авдг сана зүүлһх,
шулун-шудрмг болдг дамшрулх. Йиртмҗд дурта болдг болн йиртмҗ әрвлдг,
хардг сурһмҗ өгх.
Давтх: шовудын, аӊгудын, герин малын, өӊгүдин нерәдлһс.
Олзлх эв-арһс: әәһин көдлмш, күүндвр, сурврт хәрү өглһн, амрлһн, тууль
умшлһн, дарҗӊ келлһн, дидактическ болн шулн-шудрмг наадн (д/н «Илвтә
шо», д/н «Өӊгтә шаһас», д/н «Шовудыг йилһ»).
Дөӊцл: зургуд, ик нарн, урһа модн, фонарик, доск, проектор, презентац,
мнемосхем, көгҗм, дун, шүлг.
Кичәлин йовуд:
I.Оргмомент
1. Мендллһн
Бичкдүд төгрг кеһәд зогсна.
Психогимнастик:
Менд, хавр!
Менд, өрүн!
Менд, нарн!
Менд, ноһан!
Мендвт, әмтн!
Мендвт, бичкдүд!
Мендвт, багш!
Мендвт, гиичнр!
Багш: Йир сән ормдан суутн.
2. «Хавр». Теӊгрин бәәдлин туск күүндвр тогталһн.
Багш: Бичкдүд, ода болхла, теӊгрин бәәдлин тускар күүндий.
Нарн халулҗана? Салькн үләҗәнә? Хур орҗана?
Бичкдүд: Нарн халулҗана/халулҗахш (бүркг), салькн үләҗәнә/үләҗәхш, хур
орҗана/орҗш.
Багш: Эндр дулан/серүн?
Бичкдүд: Эндр дулан/серүн.
Багш: Яһад дулан өдр?
Бичкдүд: Нарн һарв! Чик!
II. Шин төр.
Музыка!!!
Багш: Ода болхла, би таднд нарна туск тууль келҗ өгнәв.
Өрүн өрлә, ик хол өөдмәс, шар нарн һарна. Һазр деер тагчг. Нарн эврәннь
герлән тархана, һазр серүлнә. ТҮРҮН ГЕРЛ ШОВУДТ КҮРНӘ.
Бичкдүдиг неҗәдәр эрсүр дуудад наадх.
Д/н «Шовуд йилһ»
Күсл: Шовудын нерд батлад йилһх: үвлздг болн нисдг.
Наадна йовуд: Өгсн зургудас күүкд нисч ирсн шовудыг олҗ авад, модн деер
эс гиҗ модна өөр суулһх зөвтә (Ү: харада, торһа, тоһрун, үкр хар, нуһсн,
һулун, хун)
Багш: Өгсн зургудас күүкд нисч ирсн шовудыг олҗ авад, модн деер эс гиҗ
модна өөр суулһх зөвтәт.
Бичкдүд: Харада нисч ирв. Тоһрун нисч ирв.
Багш: Харада шовуна тускар Буджала Егор «Харада» гидг шүлг бичв. Иляна
чееҗәр эн шүлг келҗ өгх.
«Харада» Буджала Егор
Харада, харада, харада,
Халяд нисдг харада,
Халяд нисдг харада,
Хар яһад болнач?
Халу хәәһәд нисдүв,
Хавр авч ирдүв.
Хавр авч ирдүв.
Халу хәәһәд нисдүв.
Багш: Йир сән, су.
1.Әәһин көлдмш:
Багш: Би тандн дарҗӊ келнәв, тадн соӊстн!
«Һәрә, һар һаза һалд һалун һәрәдҗәнә!»
Бичкдүд, ямаран ә соӊсгдв?
Бичкдүд: «Һ» гидг ә соӊсгдна.
Багш әәһин шоод нег хәврһднь «Һ» ә бәәснь үзүлнә.
Багш: Цуһар намаг дахад, «Һ» гидг ә давттн. Хамдан дарҗӊ келхмн. «Һәрә,
һар һаза һалд һалун һәрәдәнә!»
Бичкдүд: «Һәрә, һаза һалд һалун һәрәдәнә!»
ХОЙРДГЧ НАРНА ГЕРЛ АӉҺУДТ КҮРВ. АӉҺУД ИЧӘНӘСН ҺАРАД,
НАР ҮЗӘД БАЙРЛВ.
Багш: Бичкдүд, ширдг деер һарад суутн.
Д/н «Илвтә шо»
Багш: Кен ичәнәсн һарв?
Ямаран аӊгудыг нарна герл серүлв? (туула, ялмн, арат, гөрәсн, зурмн, чон)
Эн аӊгудас юн Цаһан сарла ичәнәсн ишкрнә һарна?
Бичкдүд: Зурмн ишкрнә.
Багш: Эн аӊгудас ямаран аӊ Улан дегтрт орчулата?
Ода болхла, Аня маднд Григорий Кукарека бичсн шүлг умшхар бәәнә.
Сайгачонок на руках.
Словно маленьких ребят,
Берегите сайгачат.
Если ранен сайгачонок,
Выбился он из силенок,
Мать в просторах потерял,
От товарищей отстал, -
Заберите в теплый дом,
Напоите молоком,
От собак оберегайте,
Со двора не выпускайте.
А когда он подрастет
Пусть в родную степь уйдет.
Багш: Йир сән, Аня, су ормдан. Ребята вы знаете, что сайгаки занесены в
«Красную книгу», значит они под угрозой исчезновения.
ҺУРВДГЧ НАРНА ГЕРЛ ЭЭҖИН ХАШАД ТУСНА. ЭЭҖИН ХАША
ДОТР ДАЛА МАЛ БӘӘНӘ. ХАШАД БӘӘСН ГЕРИН МАЛ СЕРНӘ.
Презентац «Герин мал»
Багш: Ээҗин хашад юн бәәнә?
Бичкдүд: Хөн, үкр, мөрн, темән.
Багш: Хаврт эдн төлән өгнә.
Бичкүд: хурһн, туһл, унһн, ботхн.
ДӨРВДГЧ НАРНА ГЕРЛ БАМБ ЦЕЦГ СЕРҮЛНӘ.
Бичкдүд ширәсин өөр.
Амрлһн. Дун-би «Би бичкн бамб цецг»
Би бичкн бамб цецг,
Бамб цецг, бамб цецг.
Би улан бамб цецг,
Би улан, би улан.
Би ода өснәв, өснәв.
Би өснәв, би өснәв.
Салькнд биилнәв, биилнәв.
Би биилнәв, би биилнәв.
Багш:
ТАВДГЧ НАРНА ГЕРЛ ИШКӘ ГЕРТ ТУСНА. ИШКӘ ГЕРТӘС КҮҮКД
СЕРӘД ҺАРНА.
Багш: Бичкдүд, бостн, наадый?!
Д/н «Өӊгәрнь йилһ»
Бичкдүд ширдг деерән төгрг кеһәд сууна.
Багш: Мини тулмас шаһас асхрв. Эдн олн-зүсн өӊгтә. Тадн нанд нөкд болад,
шаһас өӊгәрнь йилһтн.
Дөрвн зүсн өӊгтә тасмта түӊгрцкд, хоран дөрвн өнцгт кевс деер кевтнә.
Бичкдүд өӊгтә шаһас, өӊгтә тулмд чикәр, өӊгәрнь тәвх зөвтә.
Багш: Хәләхм, даалһвран күцәввт? Йир сән.
Багш: Тегәд мана һазриг нарн серүлв. Мана һазрт сәәхн хавр ирв! (Багш
үзүләд.) Хальмг теегт юн серв?
Бичкдүд: шовуд, герин мал, теегин аӊгуд, бамб цецгүд, күүкд серв.
III. Ашлвр:
Багш: Эврәннь хальмг теегтән мадн дурта болх зөвтәвидн! Эн сәәхн бамб
цецг, гүүҗ йовх гөрәсн, идшлҗ йовсн хөн – эн цуг мана зөөр. Бичкдүд, эндрк
тууль таднд таасгдв?
Бичкдүд: Таасгдв!
Багш: Юуһарн таасгдв?
Бичкдүдин хәрү
Багш: Сән бәәтн! Байрта харһҗай!
