Конспект урока "Нұрғиса Тілендиевтің күйлерінің ұжымдық орындаудағы ерекшеліктері" 5 класс
Үлгі сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: «НұрғисаТілендиевтің күйлерінің ұжымдық
орындаудағы ерекшеліктері»
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Нұрғиса Тілендиевтің өмірі мен шығармашылығы жайлы
мағлұмат беру, күй орындау мәдениетін қалыптастыру.
Дамытушылық: оқушылардың аспапта ойнау шеберліктерін, есте сақтау,
ойлау, музыканы қабылдай, тыңдай білу қабілеттерін дамыту,
Тәрбиелік: оқушыларды ұлттық қасиеттерге, қазақ халқының өнерін
қастерлейтін азамат етіп тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: панорамалық сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, баяндау, іздендіру, аспапта орындау.
Сабақтың көрнекілігі: Н.Тілендиевтің портреті, аудио жазбалар, слайдтар,
ұлттық аспаптар.
Сабақтың құрылымы:
1. Кіріспе бөлім. (слайд)
2. Диалогтық бөлім. (тірек сызбалар №)
3. Қорытынды бөлімі.
Сабақтың барысы: Жаңа сабақ
«Нұрғиса Тілендиевтің күйлерінің ұжымдық орындаудағы ерекшеліктері»
ұйымдастыру кезеңі.
Жаңа сабаққа кіріспе:
- оқушылардың назарын тақырыпқа аудару (слайд арқылы композитордың
өмір баяны мен шығармашылығы жайлы шолу жасау)
»
Ұжымдық
орындаудағы
қаралатын күйлер
Ұстаз
шығармашылығы
Оқушы
шығармашылығы
нәтиже
«Ата толғауы»
«Аққу»
Күйдің тремолаға
жүретін иіріміне
жеке
тоқталу.Ансамбльдік
үйлесімділікпен
жұмыс.
Бейнелеу күйлердегі
дыбысқа еліктеу
арқылы қағыс, иірім,
орындаушылық
тәсілдер,
дыбыстардың
лигалануы жайлы
мағлұмат.Жеке және
оркестрмен
орындауда
Тремолоға жаттығып
қол жүргізу.
Күйдің
ерекшеліктерін
барынша ұғыну.
. Күйдің техникалық
орындалуы көрнекі
тәсілдерді (қолды
ойнатып түрлі
қимылдар жасап
Күйді тұтастай музыкалық
талаптарымен орындау.
Күйді жеке де ұжымдық
орындауда да үзінді тыңдау.
Ұжымдық орындауда
дыбыс ерекшелігіне әсер
етуі.
Күйлері
мен әндері
Табиғатты суреттеу
«Сарыжайлау»
«Алатау»
Портрет сомдау
«Махамбет»
Жыр күйлер
«Әлқисса» «Ата
толғауы»
Табиғат лирикасы
«Аққу»
Соғыс тақырыбы
«Жеңіс салтанаты»
«Болмасын соғыс»
Арнау
«Баламишка» «Арман»
«Сүйімбай ссазы»
«Қорқыт туралы аңыз»
«Әжеме»
Патриоттық рухтағы
«Өз елім» «Халық
қуанышы» «Менің
Қазақстаным
Махаббат тақырыбы
«Куә бол»
«Ақ маңдайлым»
«Сүйген жар» «Көңілді
бикеш»
Қорытындылау, тірек сұрақтар:
1. Тілендиев қашан, қайда дүниеге келген? (1925 жылы 1сәуірде Алматы
облысы, Іле ауданы, Шилікемер деген жерде)
2.Н.Тілендиев қай оркестрдің негізін қалаған? (Отырар сазы)
3. ҚР Президентінің Жарлығымен қай жылы, қандай атақ берілді?(1998ж
Халық Қаһарманы)
4. Н.Тілендиевтің «Аққу» күйі қай қазақ киносында орындалады?(«Қыз
Жібек»)
5. Бүгінде Н.Тілендиевтің «Отырар сазы» оркестрін кім жетекшілік етеді?
(қызы Дінзухра Тілендиева)
6. Н.Тілендиевтің өзі домбыра тартудағы ерекшелігі қандай? (солақай
тартады)
7.Н.Тілендиев күйлерінің құрылымы және орындалу ерекшеліктері қандай
?( күйлерде төкпелетіп тарту да бар, солай бола тұра күйдің дамуы шертпе
шеңберінен шыға қоймайды, күйдің техникалық орындалуы көрнекі
тәсілдерді (қолды ойнатып түрлі қимылдар жасап тарту) көбірек қолдануды
керек етеді)
Сабағымызды қорытындылай келе тұңғыш президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы
Назарбаевтың сөзімен толықтырғым келеді: «Тілендиев жазған күйлер
тыңдаушысын қуанта да алады, жұбата да біледі; толғандыра отырып
«Әлқисса»
салыстыру.
Бұл күйдегі шертпе
иірімімен төкпе
кезектесіп
келеді,жеке
орындаудағы
иірімдерден кейін
оркестр әрі қарай
күйді іліп алып
кетеді.Бүгінде «Жыр
күйлері»қатарына
жатады“
тарту) көбірек
қолдануды керек
етеді
Күйдің құрылымына
назар аудару. Күй
әннің шумақтары мен
қайырмасы сияқты
қайталанып
отыруына көңіл бөлу,
шертпе күй мен төкпе
күй үйлесім тауып,
сан-алуан
дауыстармен астасуы.
Күйді ансамбльмен
нақышына келтіре орындау.
ойландырады; әлдилей отырып әдемі әсерге бөлейді, онда атадан балаға
мирас болып келе жатқан адамгершілік асыл қасиеттер, инабат иірімдері,
мейірім мен рахым шапағаты жаныңды баурайды; онда мұқалмас жігер,
қанаттандырар қайрат, өрлік пен өжеттік, ұлттық рух, намыс бар; меніңше,
Тілендиевтің күйлері бүгінгі тыңдаушысын қалай бейжай қалдырмаса, енді
он, жиырма, жүз жылдан кейін де дәл бүгінгі құдірет күшін солай сақтайды;
өйткені ол ықылым заманғы бабалар рухымен, арман – мақсатымен сабақтас»
Бағалау.
Үй тапсырмасы: Өткен күйлерді қайталау
Сабақты анализдеу
• Құраст.С.Әбдірайымұлы.-(Қаһарман-Нұрғиса: Очерктер,поэмалар, эсселер, өлең
жылдар) Алматы: Санат, 1999
• Құр.С.Тілендікеліні.- (Ғасыр сазын тербеген: Нұрғиса Тілендиев естеліктер) /
Алматы: Білім, 2007.-(Әдеби мемуарлар).
