Конспект урока "Ауған соғысы және оған қазақстандықтардың қатысуы" 5-11 классы

Тәрбие сағаты

Тақырыбы:

«Ауған соғысы және

оған қазақстандықтардың

қатысуы»

5-11 сыныптар

Ауған соғысы және оған қазақстандықтардың қатысуы.

Мәскеу уақыты бойынша 1979 жылы желтоқсан айының 25

Бірінші болып барлаушылар, сосын аспалы көпір бойынша генерал К.Кузминнің

Бұл уақытта әскери-транспорт авиациясы әуе-десантшылар дивизиясының негізгі күштері мен

Витебскідегі әуе-десантшылар дивизиясының командирі генерал-майор И.Ф.Рябченко сол кездегі

14 желтоқсанда Түркістан әскери округінің басқа әуежайларына дивизияны

26 желтоқсанда дивизияның міндеті анықталды [6].

Осы күні 19.30-ға дейін астананың белгіленген

Осы отты күндерді еске ала отырып Р.А. Байтереков:

Бірде бізді әскери дабыл бойынша көтеріп, оқ-дәрілерімен жабдықтап,

Берілген бұйрық бойынша әскери құрама түнде Кабулға жылжумен

Әскери құрамалар мен техникаларды тасу үшін 343 ұшақ-рейсі жасалса,

Өкінішке орай бұл шаралар құрбандықсыз жүзеге аспады. 25

Осылайша белгіленген уақытта 108-ші атқыштар дивизиясының алдыңғы қатарлы

Осы күннен бастап, Кеңес әскерлерінің шектеулі контингентін Ауғанстанның

Сол уақыттағы 40-шы армияның қолбасшысы болған генерал-полковник Ю.В.Тухаринов мемлекеттік

Оның құм басқан жағалауы жеңіл шайылып, өзен тоқтаусыз өзінің

Бірақ біраз уақыттан кеін көпір өзен жағасынан жылжып кетті

«1979 жылдың 25 желтоқсанынан 26-сына қараған түні дивизия

Марш жалпы жақсы өтті. Көптеген тұрығндар кеңестік колонналарды кездестіруге

Сондықтан да Кундуз қаласына барып жайғасқан әскери

Ауғанстан территориясының бестен төрт бөлігін Гиндукуш, Парапомиз, Хазараджат,

Жері құмды және таулы- шөлейт территориясы, оған қоса

Мысалы: «27 желтоқсан күні Саланг таулы асуынан өту

Ал мұнда бүкіл соғыс техникасы мен

1980жылы қаңтар айының ішінде генерал-лейтенант Ю.В.Тухаринов қолбасшылығымен кеңестік

әскерлердің

Оған қоса кеңестік манадар мен кеңесшілер тұрған

Барлық тұрғындар кеңестік әскер жауынгерлерін жылы шыраймен қарсы

Дегенмен жекелеген жауыздық әрекеттер де орын алып отырды. Кей

Бұларға қосатын ең қажетті жайт, Ауғанстанға кеңес әскерлерін енгізу

Мысалы, әскери дәрігерлерге күрделі де ұзақ операцияны

Өздерімен бірге тамақ, жанар-жағар май, оқ, дәрі, су алып

Жаттығу алаңы, жаттықтырушылар мен жауынгерлерді ұрыс қимылына

Жергілікті жердің жер-жағдайы мен партизандық соғыс әдістерін меңгере

1979 жылдың 26 желтоқсанында ауған территориясына түсірілген дивизияның міндеттері

Кеңес әскерлерінің ең алғашқы соғыс қимылы 27

Ал Тәжі-Бек сарайын алу операциясы кешкі 19 сағат 30

Оған 50 адамнан тұратын МҚК-нің офицерлер тобы, капитан В.А.Востроин

Сарайды басып алу соғысы 30-40 минутқа созылды. Осы

Шабуыл барысы кезінде кеңестік жауынгерлерден 11 адам шейіт болды.

«Дауыл-333» соғыс операциясының құрамында және Тәжі-Бек сарайына шабуыл жасаған

Оның бірі қатардағы жауынгер Шымкент қаласының тұрғыны Расульметов Құрбантай

Душмандар қолымен көздей отырып атқан зеңбірек оғы соғыс машинасында

Сөйтіп қорғанысы мықты Тәжі-Бек сарайына шабуылдау барысында бірнеше азаматтар

Ал шабуылға шыққан десантшылар тобы көзге айқын көрініп,

Бас штаб ғимаратын алу оқиғасы негізінен берілген тапсырманы

Орталық телеграфта болған жарылыс Якубтың (Бас штаб бастығы, подполковник)

Десантшылар тобының соғыс қимылы арқасында ғимарат толық басып алынды.

Танкшілер ротасы күзеткен Кабулдағы радио және телевидение үйін басып

Шабуыл белгісін алғаннан кейін барлаушылар гранатаметпен күзетші танкілерді аяусыз

Ұрыс қимылы шапшаң жүрді, бір барлаушы ауыр

Телевидение және радио орталығы америка елшілігінің қасында

Елшілікке қарай оқ жаудырылған кезде қызметшілердің көпшілігі керуеттің, столдың

Пули-Чархидегі түрме парашюті-десантшылар батальоны және өзі жүретін

Түрмені алуды бастамас бұрын, оларды тырп етпейтіндей етіп

Десантшылар бұл тапсырманы да айтарлықтай орындады. Танк экипаждарын машиналар

Бұл қоршаудан шығауға әрекет еткен кез келген ұмтылысты пулемет

Десантшылар түрме территориясына бұза-жара кіріп, жарты сағат ішінде

Кабулдағы басқа объектілерді басып алу шығынсыз және

Бұл ұрыс барысында 10 десантшы және 8 айырықша мақсаттағы

345-ші ЖПДП-нан қаза болғандар: кіші сержант А.С.Дворников, қатардағы жауынгерлер:

Майор Х.Халбаевтың айырықша мақсаттағы батальонынан шейіт болғандар: кіші сержант

Келесі күні таңертең кеңестік қолбасшылар орналасқан бекетке МҚК-і

Тәжі-Бек сарайы шабуылынан кейін Ауғанстан халқына Б.Кармальдің үнтаспаға

Бұл кезде Б.Кармаль Баграм қаласында орналасқан Кеңес Одағы

Осы уақытта Б.Кармальді астанаға апару бұйрығы да келіп

Ол танкілердің бірінде ауған мемлекетінің жаңа басшысы

Алғашында АХДП Бас секретары Царандой (ауғандық милиция бөлімдері ғимараттарының

Осы уақыттардың бәрінде АХДП Бас хатшысын КСРО МҚК-нің қызметкерлері

28 желтоқсанға қараған түні генерал Ю.В.Шаталин қолбасшылығымен тағы бір

Бұл күні түнде елдегі билік «халықшылдардың» қолынан

Ертеңіне таңертең Ауғанстанның ақпарат көздері АДР Үкіметінің үндеуін жариялады.

Осы күні айрықша мақсаттағы әскер тобы күзетшілер бригадасының қалғандарын

Кілемге оралған Х.Аминнің өлі денесі батальон капитаны Андар Сахатовтың

28 желтоқсанда күн ортасында «мұсылман» батальонының құрамы Кабулдағы Кеңес

Сосын полковник В.В.Колесник елші кабинетінен Мәскеумен байланысқа шығып,

КСРО Жоғары Кеңесі Президиумының жабық Жарлығымен КСРО МҚК-і қызметкерлерінің

Мұндай атақ полковник В.В.Колесник пен Э.Г.Козловқа да берілді. Подполковник

Мұсылман батальонының 300-ге жуық офицерлері мен солдаттары үкімет

29 желтоқсанда айырықша мақсаттағы әскер тобынан сарай күзетін

Жаңа жыл мерекесі өтісімен әскери тапсырманы орындағандары және

Ұшақтағы айрықша мақсаттағы әскер тобы ұшақты атып

1981жылы Пули-Хумридағы құбыр жолдарын және Шибартандағы тас өндірісн

12 қаңтар күні таңертең В.В.Колесник КСРо Қорғаныс министрі, Кеңес

Дегенмен Ауғанстанға кеңес әскерлерін енгізу жөніндегі

Пленумдағы Л.И.Брежневтың шешімді толық қабылдау

Ал бес жылдан кейін бұл жағдай барып тұрған

Мұндай халықаралық саяси шешімді қабылдаған

Ал А.А. Громыко болса 1988-1989 жылдары

Осы келісім-шартқа сәйкес Ауғанстан республикасының үкіметі

Қорыта келгенде бұл өтініш Кеңес Одағында ұзақ

ІІ тарау. Жарияланбаған соғыс және беймәлім кеткен боздақтар

Ауған соғысы барысындағы басты ерекшеліктердің бірі-40-шы армия құрамын

Алғашқы кезеңде Кеңес Одағының барлық территориясынан шақырылған әскери қызметшілер

1987 жылы 40-шы армияның қолбасшысы болып тағайындалған

Мысалы: Ауған соғысы басталғаннан-ақ, айрықша мақсаттағы отряд

Яғни, құрамының жетпіс-сексен пайызын қазақ, қырғыз, ұйғыр жастарынан құралған

Іс жүзінде айрықша мақсаттағы отряд болғанымен ресми түрде, құжат

Сөйтіп, Теміртау қаласында қызмет етіп жүрген Борис Керімбаев Мәскеуде

Отряд ұзақ-сонар дайындықтан кейін бұрынғы Одақтың шекарасын кесіп өтіп,

Әу баста 500 адам құрамында аттанған отрядтың саны бірте-бірте

Сонымен қатар Орта Азия өлкесінен шақырылған жоғарыда аталған

Ауғанстанда әскери қызметін өтейтін жаңадан әскерге шақырылған

Ондай оқу орындарының басым көпшілігі Түркістан әскери

Солдаттарды оқыту қарқынды, күшейтілген түрде жүрді. Оларға қаруды қолдану

Тек осындай жаттығулардан өткеннен кейін ғана Ауғанстанға жіберілді. Жылына

Өйткені олар өздерінің орнын толықтыруға келген жас солдаттарға

Сөйтіп, 40-шы армияның сапының қатарына тұрар алдын осындай жолмен

Осы мерзім ішінде сержанттар мен солдаттар жақсы дайындықтарға

Кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті құрамында тоғыз жыл ішінде

Ауған соғысы барысындағы тоқтала кететін ерекшеліктердің бірі-ол әскерлердің әлеуметтік

Ол туралы айта келіп: «40-шы армияны құрайтын әскерлердің

Ал Ауғанстанда әскери қызметін өтеушілердің басым көпшілігі

Ауғанстанға кеңес әскерлерін енгізу оппозицияның қарулы қақтығысын тоқтатпады. Керісінше,

Ауғанстандағы партизан соғыыс кең көлемде өріс алды, сондықтан да

Кеңес және ауғандық бөлімдердің алағашқы ұрыс қимылының

Айта кететін нәрсе, жасақталған моджахедтерге автоматты

Қару-жарақтың мұндай түрлерін моджахедтер әрбір провинциялардағы кишлактарда

1980 жылы 4 сәуірде лагман провинциясындағы соғыс операциясы

Бірақ душмандар оңайлықпен қару-жарақты бере қоймады. Нәтижесінде екі

Ол қайта жауынгер жолдастарының қасына келді. Атыс үдей

Қарулы топтар мен бөлімдерге басшылық жасайтын көптеген командирлер 4-6

Моджахедтердің қимылы негізгі үш бағытқа бөлінді.

Біріншісі –Ауғанстан территориясында ықпал ететін қоймалар мен зоналар, әскери

Базалар Пәкістан және Иран шекарасына жақын негізгі

Базада қарулы бөлімдер мен топтардың қимылына жетекшілік, жасау

Екінші бағыт өзіндік қимыл мен елдегі жағдайдың

-бүкіл билік бүлікшілерге толығымен берілген зоналар. Бұл жерде

-бүлікшілер өздерінің бақылауын жиі-жиі күшейтіп,

-бүлікшілер тек ұрыс қимылдары кезінде ғана болатын, мемлекеттік

Бірінші және екінші зоналар территориясындағы топтар соғыс қимылдарына белсенділік

Бөгеттер жасалған аудандар миналанды және дайындық позициялары орнатылып,

Бірінші зонадағы топтарда моджахедтер жүргіншілерге қатаң өткізу тәртібін

Ең соңғы, үшінші зона-ненгізгі мәселелермен және партизан соғысын жүргізу

Исламдық көқараспен қарайтын, оппозиция жетекшілері мен партизан соғысын жүргізудің

Моджахедтер исламды қорғау үшін, мұсылмандардың ар-намысы және офицерлері мен

Идеологиялық тәрбиелеуге моджахедтер арасында айтарлықтай назар аударылды. Мысалы,

Олар өздерінің бұл сөздерінде:» Құрметті мұсылмандар! Сіздердің

Егер де сіздер бұл борышты өтемесеңіздер, онда Алла

Сіз жауды өз жауыңыз болғаннан ғана өлтіріп

Бұдан басқа моджахедтер кеңес әскерлеріне қарсы негізгі күштерін шоғырландырып,

Мысалы, 1983 жылдың бір жарты жылдығының өзінде олар

Көптеген бүлікшілер қишлыққа жақын орналасқан аудандық армияның

Өз уақытында оларды қолға түсіру қиын болды.

Бүлікшілер шартты белгі бойынша өздерінің командирлерінің басшылығымен белгіленген

Ауған жерінде майдан мен тыл болмады, моджахедтер төткенің

Мысалы: «1985 жылы 14 желтоқсанда Пизгарон шатқалының төңірегінде

Атыс кезінде ротаның жеке құрамасының арасында сасқалақтау мен әбігерге

Пулеметпен оқ жаудыра отырып, ол бүлікшілердің шабуылын тоқтатты. Атыс

«1987 жылдың 8 желтоқсанындағы соғыс, борт командирі Н.С.Майданов» үшін

Оған бірде екі оққа ұшқан тікұшақтағы десантшыларды алып келу

Әскери тікұшақта оқ-дәрі таусылды. Николай өлімге бас тіге

Николай өлімге бас тіге отырып, өзі

Экипаж сәл ғана уақыт кешігіп қонғанда жердегі

Ол қолынан жараланса да оң жақтағы қатарға оқ

Ұшқыш душмандардың иегінің астында тұрған соңғы «жауынгерді» бортқа

Майданов Николай Сайынұлы 1956 жылы Орал облысы

Саратовтағы ұшқытар дайындайтын жоғарғы әскери авиациялық училищені бітірді.

Шахворостов Андрей Евгеньевич 1963 жылы Талдықорған қаласында туды.

Ухабов Валерий Иванович 1938 жылы Қостанай облысының Боровской

1981 жылы кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті құрамында Ауған

Письменный Вячаслав Михайлович 1950 жылы Ақтөбе қаласында туды.

Осыған сәйкес сырт елдердің ауған оппозициясына көмегі арта

Женева келісімінде белгіленгендей Ауғанстаннан 1989 жылы 15 ақпанда

Бұл күн біздің халқымыздың жадында ұзақ сақталады. Өйткені

Ауғанстанмен шекаралас Термезге жақын биік қияларда кеңес жерінің оңтүстік

Алыс жақтардан да адамдар келіп күтті. Тіптен қаралы

1989 жыл 15 ақпан. Мұнда Кеңес Одағының Батыры

Колонна кеңес және ауған жағалауларын біріктіруші көпірге көтеріліп

Шекарадан соңғы болып өткен кеңес әскерлерінің шектеулі контингентінің қолбасшысы

Амудария жағалауында кеңес жауынгерлерін мыңдаған адамдар-Термездің тұрғындары, солдаттар

мен

Ауған соғысынан оралған жауынгерлерді Өзбекстан Республикасы облыстық партия

Жауынгерлік туды желбіретіп Ауғанстан территориясынан шыққан бірінші

Ауғанстан территориясынан ең соңғы болып шыққан кеңес әскерлерінің

Бұл Кеңес Армиясының солдаттарының, сержанттарының, прапор-щиктерінің, офицерлерінің және

Біздер үшін Отанына тірі қайтпандар қайғысы ешқашанда өз орнын

Дауылы мен аязы азынап тұрған осы күні барлық

Жергілікті уақыт бойынша 8.20-да соңғы кеңес әскерлерінің әкетілуі басталды.

Мұнда салтанатты митинг өтті. Мұнда КСРО ОК, КСРО

1979 жылы 25 желтоқсанда КСРО Қорғаныс министрінің арнайы бұйрығы

Бұл күн кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті сапында болып, ауған

Кеңес әскерлерінің Ауғанстаннан әкетілуі 1988 жылға дейін де іске

Мысалы: 1986 жылдың қазанында Ауған жерінен алты полк әкетілді.

Полк сүйікті Отанына қайтып бара жатыр.

Бұл сөздер Кеңес Одағына сүйіспеншілікпен қарайтын сол уақыттағы

Кеңес әскерлерінің Ауғанстаннан әкетілуі 1989 жылдың 15 ақпанына

Ауғандықтардың жаны мейірімді болып ел ішіндегі келеңсіздіктерден

Жауынгер-интернационалистер Ауғанстан туралы айтылғандар мен жазылғандарға сын көзбен

қарайды.

Кеңес әскерлерінің Ауғанстан территорииясынан әкетілуі шын мәнінде

Ауғанстан Демократиялық Республикасына келген кеңес әскерлері және олардың жауынгерлік

1-ші кезең: 1979 жылғы желтоқсан-1980 жылғы ақпан аралығы.

2-ші кезең: 1980 жылғы наурыз-1985 жылғы көкек аралығы.

3-ші кезең: 1985 жылғы мамыр-1986 жылғы желтоқсан аралығы. Бұл

4-ші кезең: 1987 жылғы қаңтар-1989 жылғы ақпан аралығы.

Ауғанстандағы Кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті құрамындағы

Ауғанстанда Кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті құрамында барлығы 200153

Ал ордендер және медальдармен марапатталғандардың 111966-ы сержанттар мен солдаттар,

Сондай-ақ марапатталғандардың 2265-і қазақ, 635-і қырғыз, 6050-і өзбек, 855-і

Ауғанстан Республикасымен шектеулі контингент құрамында-86 адам Кеңес Одағының Батыры

Батырлар арасында бір қазақ, бір өзбек, бір тәжік,

Бұл ерлердің баз біреуі Қазақстанда туып

Ал Батыр атанған алаш перзенті Орал облысының Жымпиты

110 айға созылған Ауған соғысындағы санитарлық шығын 469685 адамды

Асқынған ауруына 2-ші топ, 5863 адам-3-ші топ мүгедегі болды.

Бұл соғыста алған жарақатына байланысты мүгедек болған

Айnалық, Қазақстан Республикасының Халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің көрсеткіштері

бойынша

Ауған соғысынан қайтып оралмаған жалпы адам шығыны-14453-ке жетті. Нақтылай

Бұл Кеңес Одағы бойынша алғандағы көрсеткіш. Жалпы, ауған соғысының

1979 жылды 25 желтоқсанынан 1989 жылдың 15 ақпанына дейінгі

Осы соғыста қазақстандықтардың адам шығынына байланысты Қазақстан Республикалық әскери

Ақмола облысынан-62 адам және 2 адам;

Ақтөбе облысынан-26 адам және 1 адам;

Атырау облысынан-19 адам және 1 адам;

Жамбыл облысынан-62 адам және 1 адам;

Жезқазған облысынан-32 адам және 2 адам;

Көкшетау облысынан-22 адам және 1 адам;

Қарағанды облысынан-70 адам және 2 адам;

Қызылорда облысынан-19 адам;

Қостанай облысынан-43 адам және 2 адам;

Орал облысынан-27 адам және 1 адам;

Павлодар облысынан-27 адам;

Семей облысынан-46 адам және 2 адам;

Солтүстік Қазақстан облысынан-27 адам;

Талдықорған облысынан-58 адам және 1 адам;

Шымкент облысынан-94 аадм және 3 адам;

Шығыс Қазақстан облысынан-42 адам және 1 адам.

Сайып келгенде бідің жерлестеріміздің арасынан 22 269 адам Ауған

Ал жалпы шығынның 362-сі қазақ ұлтының өкілі екендігі анықталды.

Ауған соғысында құрбан болған қазақстандықтардың әр жылға шаққандағы жалпы

1979 жыл-7 адам;

1980 жыл-185 адам;

1981 жыл-99 адам;

1982 жыл-172 адам;

1983 жыл-74 адам;

1984 жыл-108 адам;

1985 жы-88 адам;

1986 жыл-72 адам;

1987 жыл-65 адам;

1988 жыл-45 адам;

1989 жыл-8 адам құрбан болды

Осы ұйымдардың жан-жақты еңбектерінің арқасында және олардың

Қазір Қазақстанда Ауған соғысына қатысқан 21979 азамат тұрады деп

1.Алматы облысында-2379 адам;

2.Ақмола облысында-1755 адам;

3.Ақтөбе облысында-1203 адам;

4.Атырау облысында-520 адам;

5.Жамбыл облысында-1384 адам;

6.Жезқазған облысында-490 адам;

7.Көкшетау облысында-934 адам;

8.Қызылорда облысында-757 адам;

9.Қостанай облысында-1556 адам;

10.Қарағанды облысында-2080 адам;

11.Маңғыстау облысында-440 адам;

12.Оңтүстік Қазақстан облысында-2073 адам;

13.Орал облысында-744 адам;

14.Павлодар облысында-1065 адам;

15.Семей облысында-999 адам;

16.Солтүстік Қазақстан облысында-855 адам;

17.Талдықорған облысында-962 адам;

18.Торғай облысында-280 адам тұрады.

19.Шығыс Қазақстан облысында-1482 адам.

Қазақстан Республикасының әр облыс бойынша Ауғанстан

Қазақстан Республикасы Ауған соғысы ардагерлер одағының мекен жайы

Өтегенов Шәріпбай

Әбдәкімұлы 22 269 924 21

Алматы және Алматы облысы

Баймолданов О.

Амреев А. 3589 117 1

Ақмола облысы

Жұмабеков М. 1644 62 2

Ақтөбе қаласы

Аитов М.З. 522 6 1

Атырау облысы

Испусинов А.А. 532 19 1

Жамбыл облысы

Сейітбек Н.М. 1514 62 1

Жезқазған облысы Дусекбеков Б. 487 32 2

Көкшетау облысы Жұмабеков М. 854 22 1

Қарағанды облысы Мартынюк А. 2143 70 2

Қызылорда облысы

Баймахановбетов К. 693 17 -

Қостанай облысы

Әубәкіров Н. 1468 43 2

Маңғыстау облысы

- 449 2 -

Орал облысы

Мұхаметқалиев Н. 936 27 1

Павлодар облысы Бисмельдинов А. - 27 -

Семей облысы

Мусин Е. 1185 46 2

Солт.Қазақстан облысы

Мұхаметкәрімов Т. 907 27 -

Талдықорған облысы Дүйсеков А.Р. 909 58 1

Торғай облысы

Өтегенов Ш.А. 287 1 1

Шымкент облысы

Самылтыров М. 2168 94 3

Шығыс Қазақстан облысы

1650 42 1

Ауғанстандағы оқиғалардың өріс алуы жайына орай пікір алыса келіп,

Талай жылдарға созылып келе жатқан Ауғанстандағы соғысты тыятын

Ұрыс қимылдарын тоқтату және ауған жанжалын

Осы Алматы басқосуында Қазақстан Республикасыың Президенті Н.Ә.Назарбаев

Ауғанстанға 1979 жылы кеңес әскерлерін енгізбес бұрын, әскерді

Ауғанстанға Кеңес әскерлерін енгізу жөніндегі шешімнің

Қорыта келгенде мұндай маңызы үлкен халықаралық саяси мәселені

ІІІ тарау. Ауған соғысының ақиқаты: патриотизмнің бейнесі.

Кеңес әскерлерінің Ауғанстанға енгізілуі бұл елдің сол кездегі басшысы

Бұл оқиғалар кеңестік мемлкеттік қаіпсіздік комитетінің бастамасымен болып жатқан

Бұл операция құпия түрде жүріп жатқандықтан дәрігерлерге ескертілмеген болатын,

Сөйтіп оны аман алып қалды. Ал, Тәжі-Бек сарайын алу

Оған 50 адамнан тұратын мемлекеттік қауіпсіздік комитетінің офицерлер тобы,

Бұлардың бәрі Ауғандық әскери формада киінді. Жауынгерлік қимыл қараңғы

Мұның бәрі Х.Аминнің қарауылдарымен шатасып қалмауы үшін жасалған белгі

Осы уақыт ішінде Мемлекеттік Қауіпсіздік Комитетінің арнайы тобы Х.Амин

Сөйтіп, асыға күткен Кеңес әскерлері Х.Аминнің өзінің көзін жойды.

Шабуыл барысы кезінде он бір адам шейіт болды. Дауыл

Десантшылар тобының соғыс қимылы арқасында ғимарат толық басып алынды.

Жарияланбаған соғыстың алғашқы тәуліктері аяқталды. Ал, ұрыс барысында он

1979 жылы 27 желтоқсан күні кешке Ауғанстан басшылығы тағына

Ауғаныстан халқына жаңа басшының үн таспаға жазылған үндеуін Кабул

Олар Ауғанстандағы ауыр жағдайға төтеп беруге төзімді және әскериқызметтің

Ауғанстан демократиялық республикасынан келген Кеңес әскерлері және олардың жауынгерлік

1-кезең: 1979 жылғы желтоқсан 1980 жылғы ақпан аралығы. Бұл

2-кезең: 1980 жылғы наурыз-1985 жылғы сәуір аралығы. Бұл жылдарда

3-кезең: 1985 жылғы мамыр-1986 жылғы желтоқсан аралығы. Бұл уақытта

Айрықша мақсаттағы бөлімшелер шетелдерден оқ-дәрі және қару-жарақ тасып жеткізушілерге

АДР-дың қарушы күштерінің дамына жәрдем берілді. Алты Кеңестік полк

4-кезең: 1987 жылғы қаңтар-1989 жылғы ақпан аралығы. Ауғанстан басшыларының

Ауғанстандағы Кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті құрамындағы офицерлер екі жыл,

Тұтастай алғанда, КСРО-ның 620 000 азаматы Ауған Демократиялық

Сондай-ақ әскер құрамында 21000 адам жұмысшы және қызметші

Ауғанстанда Кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті құрамында барлығы 200153 адам

Ауған демократиялық республикасындағы шектелу контингент құрамында 86 адам Кеңес

Батырлар арасында, 1-қазақ, 1-өзбек, 1-тәжік, 50 орыс бар. Ал,

Бұл ерлердің баз біреуі қазақстанда туып өссе, баз біреуі

Ал, батыр атанған алаш перзенті Орал облысының Жымпиты ауданындағы,

110 айға созылған Ауған соғысындағы санитарлық шығын 469685 адамды

Бұл соғыста алған жарақатына байланысты мүгедек болған қазақстандықтар аз

Нақтылай айтсақ, басқару органдары Кеңес армиясының құрамалары мен бөлімдерімен

Бұл Кеңес Одағы бойынша алғандағы көрсеткіш. Ал, жалпы Ауған

1979-1989 жылдардағ яғни 10 жылға жуық созылған бұл соғыста

Алматы облысы бойынша:-173 адам Ауған соғысында 173 адам қаза

Осы деректерге жүгінсек біздің жерлестеріміз арасынан 22000 адам дам

Сұрапыл шайқаста шеіт кеткендердің ішінде 121 офицер, 44-і прапорщиктер,

Майданда шейіт болған ұлты қазақ азаматтарының саны өсуі де

Ауған соғысында тұтқынға түскендер мен із-түзсіз жоғалғандар туралы деректерге

Яғни, 97 адам Отанға қайтарылды, ал22-сі басқа елдерде жүр.

Ауған соғысына қатысушылардың бүгінгі тарихи тағылымы туралы сөз қозғайтын

Осы ұйымдардың және олардың жан-жақты ізденістерінің көмегімен Отанымызда Ауған

1979 жылы 7 адам: 1980 жылы -185 адам,1981 жылы-98

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің 2005

Олар тұрғын үй салығы мен жеке көлік салығын төлеуде,

Олар бұрын ұсынылып, Кеңестік идеологияның қыңыр саясаты кесірінен қолы

Бірқатар Ауған соғысының ардагерлері осы жылдар ішінде тәуелсіз еліміздің

Дейтұрғанмен, Ауған соғысына қатысқан жауынгерлердің жоғарыда айтылған жеңілдіктерді

Құрбан болған боздақтарды қарулас достарымен жерлестері ешқашан ұмытпайды. Соғыста

Қазақстан Республикасында қазіргі таңда Ауған соғысында қаза болған жауынгерлердің

Сонымен қатар, Ауған соғысында қаза болған боздақтарымызға қарулас достары,

Кеңес Одағы тарқап, Республикамыз тәуелсіздік алған жылдардан бастап, Қазақстан

Тарих ғылымдарының кандидаты Болат Сайланның Ауған соғысына тікелей қатысушы

Полковник тарих ғылымдарының докторы А.И.Барттың жетекшілігімен Ауған соғысында қаза

Олардың қатарына «Қазақстан ардагерлері» қауымдастығының төрағасы, Бақытбек Смағұлдың «Мен

Ардагерлер қауымдастығының төрағасы, Ауған соғысының ардагері Бақытбек Смағұл 2009

Ал, Сержан Қазақбаевтың және осы жолдар иесінің Ш.Өтегенов, Қ.Тұлғаевтармен

Ауған соғысы саясат биігінде отырғандардың шешімімен басталды. Ауғанстанға Кеңес

Пленумдағы Л.И.Брежневті шешімді толық қабылдау жөніндегі қосымша баяндамасынан кейін,

Олар Ауған Демократиялық Республикасына әскер енгізу мәселесінің қалайшешілгені туралы

Кеңес Одағы тарқаған тұста, 1990 жылдардың басында Ауғанстандағы Талибтер

Бірақ, 1979 жылғы КОКП серкелері қабылдаған Саяси шешіммен 1990

Өйткені, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев бастаған және Орта Азия

Мұның өзі, бұл шешімнің бірден-бір артықшылығын көрсетті. Мысалы, бұл

Бұл бас қосу мәлімдемесінде олар: « Біз Алматы кездесіуне

Талай жылдарға созылып келе жатқан Ауғанстандағы соғысты тыйатын кез

Осы Алматы бас қосуында Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев сөзінің

Ауғанстанға 1979 жылы Кеңес әскерлерін енгізбес бұрын, әскерді енгізу

Мұндай маңызы үлкен халықаралық саяси мәселені сол уақыттағы КСРО

Өйткені, бұл соғыстың әкелген азабы мен шығын, көптеген халықтардың

Ал, әскер енгізіп соғысты бастағаны, сөйтіп одан абырой таппағаны

Жуырда Қорғаныс Министрлігінде осы ведомостводағы штабтар бастықтары Комитеті

Шараның мақсаты –Кеңес әскерлерінің Ауғанстаннан шығарылғанын 20 жыл толуына

2008 жылы ТМД шеңберіндегі Ауған соғысы ардагерлерінің қоғамдық

Ел басы Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас қолбасшысы Н.Ә.Назарбаев

2009 жылдың ақпан айының басында, Алматыда өткен халықаралық деңгейдегі

Аталмыш акция ТМД шеңберінде Қазақстанда тұңғыш рет өткізілді. Ол

Мәртебелі меймандар арасында, 40-Армияның бұрынғы қолбасшысы армия генералы Виктор

Акция 28-гвардиялық панфиловшылар мемориялындағы Мәңгілік алау жанында еске түсіру

Конференцияда Кеңес Одағының батыры, генерал-лейтенат Руслан Аушов баяндама жасап,

Халықаралық шараға қатысқан интернационалист жауынгерлер шараны ұйымдастырған Қазақстан

Республикасының

Шара шеңберінде Алматыдағы әскери және азаматтық жоғарғы оқу орындарында,

1979 жылдың 25 желтоқсаны мен 1989 жылдың 15 ақпан

Осы соғыста Кеңес Одағынан он бес мың елу бір

Ал, Ауған соғысына қатысқан Қазақстандықтардың саны 22269 жауынгер болды,

Ауған соғысының 110 айға созылған қанды қырғынына аман есен

Соғыстың небір ауырпалығын көтеріп, қабырғалары қайысты. Олардың дұшпан оғынан

Сонда ата-баба рухына дақ түсірмей, елге абыроймен оралды. Майдан

Бүгін Қазақстандық Отан қорғаушылар солардан үлгі алып, соларға қарап,

Ал шабуылға шыққан десантшылар тобы көзге айқын көрініп,

Бас штаб ғимаратын алу оқиғасы негізінен берілген тапсырманы

Орталық телеграфта болған жарылыс Якубтың (Бас штаб бастығы, подполковник)

Десантшылар тобының соғыс қимылы арқасында ғимарат толық басып алынды.

Танкшілер ротасы күзеткен Кабулдағы радио және телевидение үйін басып

Шабуыл белгісін алғаннан кейін барлаушылар гранатаметпен күзетші танкілерді аяусыз

Ұрыс қимылы шапшаң жүрді, бір барлаушы ауыр

Идеологиялық тәрбиелеуге моджахедтер арасында айтарлықтай назар аударылды. Мысалы,

Олар өздерінің бұл сөздерінде:» Құрметті мұсылмандар! Сіздердің

Егер де сіздер бұл борышты өтемесеңіздер, онда Алла

Сіз жауды өз жауыңыз болғаннан ғана өлтіріп

Бұдан басқа моджахедтер кеңес әскерлеріне қарсы негізгі күштерін шоғырландырып,

Мысалы, 1983 жылдың бір жарты жылдығының өзінде олар

Өз уақытында оларды қолға түсіру қиын болды.

Бүлікшілер шартты белгі бойынша өздерінің командирлерінің басшылығымен белгіленген

Ауған жерінде майдан мен тыл болмады, моджахедтер төткенің

Мысалы: «1985 жылы 14 желтоқсанда Пизгарон шатқалының төңірегінде

Атыс кезінде ротаның жеке құрамасының арасында сасқалақтау мен әбігерге

Пулеметпен оқ жаудыра отырып, ол бүлікшілердің шабуылын тоқтатты. Атыс

1979 жылдың 25 желтоқсанынан бастап Ауғанстан территориясында соғыс

КСРО мемлекетінің саяси басшысы болып М.С.Горбачев келгеннен

Онда: «Женева келісімінің құжаттарына сәйкес бүгін кеңес әскерлерінің

Ал кеңес әскерінің ең соңғы солдаты 1989 жылы 15

Сонымен осы жылдардың бәрінде Ауғанстан

Ал жауаптың негізгісі- кеңес басшыларының жауапсыздығы мен олардың

Ау Ауғанстанда кеңес әскерлерінің шектеулі

Офицерлер мен солдаттардың қайғылы қасіретіне келгенде «Қаралы

Ал Ауғанстанға аттанған әрбір азаматтың ойыда, мақсатыда

Кеңес әскерлерінің Ауғанстанда жүргізген соғыс қимылын зерттей, оқи

Соғыс жылдарында 40-шыармия, Түркістан және Орта Азия әскери округі,

Осы соғыс барысында жоғарғы басшылардың бұйрығын орындап, соғыс даласына

Ауғанстандағы сәуір революциясында 40-шы армияның әскери құрамасы

Мұның өзі жағдайды одан әрі

КСРО басшыларының Ауғанстан мәселесін әскери жолмен шешу

КСРО басшыларының шешімімен қабылданған бұл соғыс, тек бұрынғы

Олар:

1.Ауылшаруашылығы-2,8млрд доллар.

2.Өнеркәсіп-274 млн. доллар

3.Энергэтика-350 млн доллар

4.Коммуникация-6 млрд доллар

5.Қалалар мен ауылдапдағы өмір сүру қоры 3,4 млрд

6.Мектептер мен ауруханалар-252 млн долларға зиян шекті.

Соғыс салдарынан миллионнан астам ауғандықтар қаза

Елдің тарихи және мәдени байлықтарына да орасан зор

1979 жылдың 25 желтоқсанынан 1989 жылдың 15 ақпаны

Осы кезең ішінде із-түзсіз жоғалған және

Жалпы, ауған соғысының Қазақстан Республикасына

Сайып келгенде біздің жерлестеріміздің арасынан 22 269

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев бұл соғыс төңірегінде, әңгімелей

Өткеннің бәрі-тарих. Ол уақыт пен кеңістікке ғана тәуелді құбылыс.

Бүгінде біреу біліп, біреу білмейді. КСРО-ға қарсы ауған соғысында

Оған Ауғанстанға «төгілген» Пәкістанның Қарулы Күштері мен Сауда Арабиясы,Иемен,

Ал оның ішінде туған жеріне табытпен жеткізіліп, өмірден өзінің

Бірақ осының бәрі де шындық, әрі ешкім жоққа шығара

1989 жылы 15 ақпанда Кеңес Одағы жауынгерлері Ауғанстанды тастап,

Ауғанстанның тау-тасты жерінде Кеңес жауынгерлері салған құрылыстар мен материалдық

Бұл күнде үздіксіз жүргізіліп келе жатқан 30 жылдық соғыс

Кеңес Одағы әскерлерінің Ауғансатнды тасатапшығуларына бірден-бірсебеп болған жағдайлардың

бәрі

Ол жер нағыз қанды қасаптың орнына айналғаны бүгінде ғана

Кезінде ол мейлінше жасырын ұсталды. 1985 жылы 26 сәуір

Күзетшілерді де дер кезінде жойып үлгерген лоар көптеген қару-жарақтарды

Көтерілісшілердің оңай беріле қоймайтынын білген моджахедтер лагерьді «Град» қаруымен

Міне, бір қанды қасаптан соң-ақ Кеңес Одағы басшылары мен

Сөйтіп, Бадабер қырғыны Кеңес жауынгерлерінің Ауғанстанды тастап шығуына бірден-бір

Мысалы,Кабулды–Американдықтар,Кубаны-қытайлықтар,Ливияны–ұлыбританиялықтардың одан соң

«иеленіп» қалулары соның айғағы болса керек.

Бұның барлығы КСРО-ның тиянақты да нақты іс әрекеттерден ада

Содан соң саяси сахнада «Талибан» мен «Әл-Кайда» сияқты күштер

Әрине бұның бәрі белгілі –бір мақста-мұраттағы саясаткерлердің көзімен қарағандағы

Соған қарамастан, қандай болғанда да, Кеңестер Одағы әскерлерінің Ауғанстанды

Мысалы тарихтың тереңінен тпртсақ, Александр Македонский әскері, одан бері

Әзірде солай. Бірақ, ұстанымы біреу. Ол Ауғанстандағы жағдайды қадағалап

Сөз жоқ,1989 жылғы КСРО әскерінің Ауғансаннан кетуі кездейсоқтық емес,

Бұл күнде Ауғанстанның қазіргі жағдайы саясаткерлерден басқа ешкімді

Бұл осыдан 20 жыл бұрынғы ауған соғысының қателігі болғанын

Қазіргі ауған жерінде АҚШ өз операцияларын НАТО-лық одақтастарының әскерлерімен

Дәл қазір Ауған елінде 30 мың американ жауынгері мен

Мұндағы олардың үміттеніп отырғаны американ солдаттарының санын кейбір одақтастарының

Кезінде Кеңес әскерлерінің шектеулі контигентін молайту жеңіске жетудің басты

Бұл әдістің өзін ақтаған тұсы болды-шынында да әскер саны

Алайда көп ұзамай мұның да әурешілік екеніне көз жетті.

Сөйтіп бәрінің басынан басталтын да жататын Дұшпандарды құртудың жалғыз

Дәл қазір не болып жатыр деген мәселеге келсек, тап

Осы жерде туындайтын – мұның салдары қандай болмақ деген

Қаза тапқан сарбаздары туралы жағымсыз фактілерді америка тарапынан қаншалықты

Оның үстіне қанша шығын шегіп жатқанын әлем жұртшылығы алдында

Кету деген жеңілісті білдіреді. Ал АҚШ-тікіндей амбицичмен жеңілгенін мойындау

Тіпті ең батыл деген сарапшылардың өздері Карзай үкіметінің құзыреті

Қазіргі тереңдеп бара жатқан экономикалық қана емес, психологиялық та

Кезінде жан-жақтан өзге елдерді шулатып, ақпараттық соғысты белсене түрде

Ресейдің сыртқы істер министрі Сергей Лавров НАТО-ның Ауғанстан жеріндегі

Алайда, мұндай жәрдем беру үшін Мәскеуге керегі НАТО-мен арадағы

Солай бола тұрса да, тап сол Блэр түтіккен мәлімдемесін

Ресей бұрынғы кеңестік республикаға АҚШ-тың ықпалын арттыру әрекеттеріне

Азиядағы ықпалына қатысты бірқатар негізгі мәселелер АҚШ-ты келісімпаз етіп

Бұл жерде Ресейдің де иліккіш болуына басты себеп-егер Құрама

АҚШ пен НАТО өз стратегияларын өзгерте ала ма деген

1988 жылғы сәуірдің 14-күні БҰҰ-ның делдалдық етуімен келісімге қол

Бұл алаңды Вашингтон өз мақсаттарын жүзеге асыру үшін Қытайға,

Ресей Федерациясы АҚШ-тың Ауғанстаннан шығуын қаласа, АҚШ Ресейдің әзірге

Кезінде фашистік Германия Кеңес одағына

Отан алдындағы борышын ақтау жлында

Осы күннен бастап, Кеңес әскерлерінің шектеулі контингентін Ауғанстанның

Сол уақыттағы 40-шы армияның қолбасшысы болған генерал-полковник Ю.В.Тухаринов мемлекеттік

Оның құм басқан жағалауы жеңіл шайылып, өзен тоқтаусыз өзінің

Бірақ біраз уақыттан кеін көпір өзен жағасынан жылжып кетті

1979-1989 жылдардағы Ауған соғысына қатысушылардан да ешкім барасың

Дегенмен жекелеген жауыздық әрекеттер де орын алып отырды. Кей

Бұларға қосатын ең қажетті жайт, Ауғанстанға кеңес әскерлерін енгізу

Мысалы, әскери дәрігерлерге күрделі де ұзақ операцияны

Өздерімен бірге тамақ, жанар-жағар май, оқ, дәрі, су алып

Жаттығу алаңы, жаттықтырушылар мен жауынгерлерді ұрыс қимылына

Жергілікті жердің жер-жағдайы мен партизандық соғыс әдістерін меңгере

1979 жылдың 26 желтоқсанында ауған территориясына түсірілген дивизияның міндеттері

Кеңес әскерлерінің ең алғашқы соғыс қимылы 27

Ал Тәжі-Бек сарайын алу операциясы кешкі 19 сағат 30

Оған 50 адамнан тұратын МҚК-нің офицерлер тобы, капитан В.А.Востроин

Сарайды басып алу соғысы 30-40 минутқа созылды. Осы

Шабуыл барысы кезінде кеңестік жауынгерлерден 11 адам шейіт болды.

Содан ақылдаса келіп, 32 тармақтан тұратын арнайы іс-шаралар

Соның негізінде Алматы қаласында Елбасының қолдауымен акция өткізіліп, оған

Бұдан Болгария мен Францияның, Балтық бойы елдерінің өкілдері де

Екі күнге созылған осы шараның өту барысында қаншама пайдалы

Енді еліміздегі әскер қатарында жауынгерлермен де кездесу өткізілді. Елге

Республика бойынша «Даңқ» кітабын шығаруды қолға алмақ.Соғысып елге қайтқан,

Отан алдындағы адал борышты орындаудың үлгісі болады. Жас буын

1999 жылға дейін заң жүзінде қарастырылған жеңілдіктер бар еді.

Алғашында ол қаржының көлемі 1050 теңгедей еді, 2006 жылы

Отан соғысында жауынгер қаза болғанда, оның елде қалған отбасына

Қорыта келгенде, 9 жылдан астам, яғни 110 айға

Ол-мүгедек болған, жесір қалған, әкесіз жетім қалған жандар мен

Ауған соғысы материалдарын Отандық патриоттық тәрбие

Ауған соғысы ардагерлеріне қатысты материалдар жинақтау