Презентация "Антигендер. Антиденелер"

Подписи к слайдам:

Антигендер. Антиденелер. Организмнің

иммунитеттің қорғаныс факторларының

арнайы механизмі. Жасшамалық

ерекшеліктері.

Антигендер (antigen; көне грекше: anti — карсы; genesis — шығу тегі) - организмге әртүрлі жолдармен енген және оған қарсы жүретін иммундық реакциялар нәтижесінде адам мен жануарлар денелерінде антиденелер түзілетін, табиғаты организмге жататын ірі молекулалы протеиндік заттар

Барлық ақуыздарда өте ауыр дерттен қорғау қасиеті бар. Мысалға адам жұқпалы арулардың қоздырғышымен залалданғанда адам ағзасында оны осы ауру қоздырғыштарынан қорғайтын антиденелері түзіледі

Олар организмде арнайы иммундық жауап туғыза алады. Антигендік қасиет барлық тірі организмдердің макромолекулаларына—белоктарға,полисахаридтерге, карбогидраттарға, липополисахаридтерге және бір қатар күрделі жасанды полимерлерге (жасанды антигендер) тән. Барлық табиғи антигендер белгілі бір биологиялық түрге тән, ал өзара олар тәнсіз, яғни әр түрге тән.

Антигендердің қасиеттері

Иммуногенділік, антиденелер мен иммунды лимфоциттердің түзілуін және жинақталудың индукциялау қабілеті.

Антиденелер мен иммунологиялық реакция түрінде айқындалатын арнайы қарым-қатынасқа түсу қабілеттілігі.

жетілген антиген

Физико-химиялық қасиеттеріне

қарай

Ерігіштік

Корпускулдық

Антигендер қүрамында әрдайым иммундық жауаптың тәндігіне жауапкер детерминанттар болады. Антигеннің детерминантты тобы дегеніміз – бұл антигеннің аз ғана молекулалық бөлшегі яғни, антиденемен қосылуы. Көпшілік Антигендер құрамында бірнеше тәнді және тәнсіз детерминанттар болады, сөйтіп олар көп немесе бір валентті бола алады. Егер мұндай антигендердің құрамында бөтен заттар болмаса, оларды дара антигендер деп атайды. Антигеннің валенттілігі-бұл антиген молекуласындағы детерминант саны. Ол 5 пен 15-тің аралығында шайқалып отырады.

Антигендер бәсекелігі — екі жоғары молекулалық құрама антигендердің өзара байланысу түрі. Екі антигенді бір уақытта немесе бірінен соң бірін енгізгенде иммундық жауаптың басылуынан туады.

Антидене(иммуноглобулиндер) – антигеннің әсерінен синтезделетін және арнайы әсер етуші белоктар. Олар өзінің химиялық құрылымына қарай ақ зат, қан сарысуы бола тұрып гликопротеидтерге жатады. Олар полипептидті тізбектен тұрады.

Иммуноглобулин молекуласының төрт түрлі құрылымы болады:

1 – бұл белгілі аминқышқылдарының тізбегі. Олар нуклеотидті триплеттен құралып, генетикалық детерминиленіп және негізгі құрылымдық ерекшеліктерді анықтайды

3 -тізбектің белгілі аймағының орналасу сипатын анықтайды

2- полипептидті тізбектің конформациясын анықтайды

4-Төрт полипептидті тізбектен биологиялық активті комплекс түзіледі. Тізбектер екеуден біркелкі құрылымды береді

Антиденелерді лимфоциттер мен плазмоциттер бөледі. Антиденелерге тән қасиет — тек өздерінің түзілуіне әсер еткен антигендермен ғана әрекеттесіп, оларды жояды. Антиденелер — организмде қан сарысуы мен ұлпаларда жинақталады.

Антиденелер антигендермен

әрекеттесуіне сипатына қарай

агглютининдер

гемолизиндер

бактериолизиндер, преципи

тиндер

Антидегенез

Антидене құрау— жетік плазма торшаларында, плазмобласталарда және лимфобласталарда арнайы иммуноглобулиннің түзілуі. Бұл процесс организмге енген антигендерге жауап ретінде пайда болады.

Моноклонды антиденелер.

Әр антидене өзіне сай келетін арнайы антигенмен байланысады. Моноклонды антиденелер дегеніміз – бір жасушалық клонға жататын, иммунды жасушаларды өндіретін антидене. Моноклонды антиденелер кез – келген затта өндіріле алады. Негізінен ақуыздар мен полисахаритерде. Себебі оларда антиденелер спецификалық байланысқан

Моноклонды антиденелерді өткен ғасырдың 50 жылдарындағы иммунохимиктер иммуноглобулин құрылысын зерттегенде қолдана бастады. Яғни олар лимфоидты ісік жасушаларының – миеломаның өнімдері деп анықтаған.

Миелома – ол сүйек кемігінің жасушасынан дамитын ісік. Ол антидене түзетін шектеусіз көбейетін лимфоидты жасушалар клондары болып табылады.

Миелома

Моноклонды антиденелерді алудың мақсаты – берілген арнайы антиденелерді түзетін шектеусіз көбеюші жасушалар клонын алу болды. Бұл мақсатты 1975 жылы Жорж Кёлер және Сезар Мильштейн қалыпты лифоциттер мен миелоидты жасушаларды қоректі орталарда қосып, гибрид алған.

Жорж Кёлер

Сезар Мильштейн

Селекция арқылы Жорж Кёлер және Сезар Мильштейн, керекті арнайылығы бар антиденелер синтездеуге және жасанды ортада шексіз өсуге қабілетті гибрид жасушаларын бөліп алған. Осылай, гибридтік жасушаларға өзгеше мәңгілік қасиеті пайда болған. Дәл осы жасушалық гибридтер түрін гибридома деп атаған.

1984 жылыдың ақпан айында Жорж Кёлер және Сезар Мильштейн «in vitro» моноклонды антиденелер алудың гибридомдық технологиясын ашқаны үшін Нобель сыйлығына ие болған.

Клиникада моноклонды антиденелер адамның иммундық статусын бағалауында, лимфоциттердің субпопуляцияларын іріктеуінде кең қолданылады. Белгілі бір антигендерге моноклонды антиденелер адамдағы жедел лейкоздың түрін дифференциялауында қолданылады. Ісік метастаздарын анықтауда, жасушалық улармен конъюгацияланған иммунотоксин ретінде қатерлі ісіктердің бірнеше түрінде арнайы емдеуде қолданылады.

Иммуноглобулин молекулаларының көпшілігі дисульфитті байланыспен байланысқан екі ауыр (H) тізбектен және екі жеңіл (L) тізбектен тұрады.

Әр бір тізбек екі

учаскеден тұрады

Вариабельді.Амин

қышқылдары тізбегіндегі тұрақсыздығымен сипатталады. Тізбектің бұл бөлігінде антигенмен бірігу реакциясы жүреді

Тұрақты. Аминқышқылдары жүйесінде және иммуноглобулиндер маңындағы антигендікте тұрақтылығын сақтайды

Иммуноглобулин молекуласында екіден аз антиген біріктіруші орталықтар болуы мүмкін емес, бірақ біреуі молекула ішіне оралған болуы мүмкін – бұл толымсыз антидене деп аталады.

Адамда иммуноглобулиндердің бес класы болады

G иммуноглобулині – құрамына бір-бірінен аминқышқылдық құрамы мен антигендік құрылымымен ерекшеленетін төрт субкластан тұратын мономер.

G иммуноглобулинінің құрамы:

1)Инфекционды аурулардың алдында гуморальді иммунитетте негізгі рөлді атқарады;

2)Плацента арқылы еніп жаңа туған сәбилерде антиинфекционды иммунитет қалыптастырады;

3)Экзоционды бактерияларды нейтрализдеуге қабілетті

М иммуноглобулиндеріне екі субкласс кіреді: IgM1 және IgM2.

М иммуноглобулиндерінің құрамы:

1)плацента арқылы енбейді;

2)ұрықта пайда болады және антиинфекционды қорғанышқа қатысады;

3)бактерияларды агглютиндеуге, вирустарды нейтрализдеуге, комплементті активтендіруге қабілетті;

А иммуноглобулиндері – бұл құрамына екі субкласс: IgA1 және IgA2 кіретін секреторлық иммуноглобулиндер.

А иммуноглобулиндерінің құрамы:

1)сүттің, уыздың, сілекейдің, жастың, бронхты және асқазан-ішек сектретінде, өтте, зәрдің құрамында кездеседі;

2)тұрақты иммунитетке қатысады;

3)энтеротоксинді нейтрализдейді, фагацитоз бен комплементті активтендіреді

Е иммуноглобулині – қан сарысуында аз ғана мөлшерде кездесетін мономер. Бұл класқа аллергиялық антидененің негізгі бөлігі – реагин кіреді. IgE мөлшері гельминтпен зақымданған және аллергиямен зардап шегуші адамдарда жоғарылайды

D иммуноглобулині – бұл мономерлер.

D иммуноглобулиндерінің құрамы:

1)жергілікті иммунитеттің дамуына қатысады;

2)антивирусты активтілігі бар;

3)комплементті активтендіреді;

4)аутоиммундық процеске қатысады

Аллергендер – организмде аллергиялық реакцияларды тудыратын антигендер. Олардың шығу тегі әр түрлі болуы мүмкін:

1)тұрмыстық;

2)дәрілік;

3)жануарлар;

4)өсімдіктерден;

5)тағамдық;