Конспект урока "Моңғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы" 7 класс
Сабақтың тақырыбы: Моңғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға моңғол империясының құрылуы, қоғамдық құрылысы және
басқыншылық саясаты, жаулап алудың зардаптары, оларға қарсы халықтар көтерілісі
жөнінде түсінік беру.
Дамытушылық: Оқушылардың белсенді ойлау қабілетін арттыру, саяси оқиғаларды өз
бетінше талдай білуіне бағыт беру.
Тәрбиелік; Оқушылардың өз еліне, жеріне деген сүйішпеншілікті арттыру, патриоттық
тәрбие беру.
Сабақтың түрі; Дәстүрлі сабақ
Сабақтың әдісі; Топпен жұмыс , пікір алмасу, ой толғау, оз ойларын тұжырымдау
Сабақтың көрнекілігі; Қазақстан Республикасының картасы, кестелер, әдебиеттер т. б
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру сәті: Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
1. Кім жылдам (зымыран сұрақтар арқылы оқушылардың бұған дейінгі сабақтарда
алған білімдерін тексеру)
1. Қолөнердің қандай түрлері білесіңдер? (Ұсталық, зергерлік т. б.)
2. Шыны ыдыстар қандай әдіспен жасалды? ( үрлеу әдіспен)
3. Ортағасырлық дамыған қалаларды ата
4. Қолданбалы өнердің құрылыс материалы (сары топырақты балшық пен
қыш)
5. Алғашқы құрылыс жүесі сақтаған ескерткіштерді ата (Бабаджа хатын мен
Айша –бибі кесенелері)
2. Талдау әдісі (Қосымша мәліметтерді пайдаланып,, әрбір топ берілген үй
тапсырмасы бойынша презентация жасап таныстырады)
3. Толғаныс (Тақта бетінде жасырын топшамалар тұрады)
Үш топқа үлестіріп беру
Тест Семантикалық карта Сәйкестендіру тест
Тест
1.Шығыстың аса көрнекті ғалымы Әбу Нәсір Әл-Фараби шығармаларын қандай
тілде жазды?
А. Түрік тілінде В. Парсы тілінде С. Араб тілінде
2. Махмуд Қашқаридың шын аты кім?
А. Махмуд Хусаен ибн Мұхаммед В. Мұхаммед Қазы Бахадұр С. Ахмет
Махмұдұлы
3. «Құтты білік» еңбегінің авторы кім?
А. Әл-Бируни В. Жүсіп Баласағұн С. Әл-Фараби
4.Сүлеймен Арслан хан қай ғұламаның сыйлығы үшін оған Ұлы хас-Хажип деген
лауазым берді?
А. Махмуд Қашқари В. Ахмет Иүгнеки С. Жүсіп Баласағұн
5. Ахмет Йассауидің жолын қуған шәкірттердің бірі-ғұлама ақын , ел ішінде
Хакім ата аталған кім?
А. Қадырғали Жалайыри В: Сүлеймен Бақырғани С . Мұхаммед Хайдар Дулати
6. “Диуани лұғат ат-түрік”кітабының авторы
А) Ж.Баласағұн В) М.Қашғари С) А.Яссауи
7. Ахмет Игунекидің кітабы:
А) ”Құдатғу Білік” В) Ақиқат сыйы” С) ”Даналық кітабы”
8. Ахмет Яссауидің шәкірті
А) А.Бақырғани В) Әл-Бируни Е) Арыстан баба
9. Белгілі орта ғасырлық ақын және исламды таратушы Яссауидың ұстазы
А) Арыстан баб В) Хаким ата С) Әбу Бәкір
10.Яссауидің Бұқар қаласында діни білім алуына көмектескен ғұлама
А) Жүсіп Баласағұн В) Әли ақын С) Юсуф Хамадани
Семантикалық карта
Ғұламалар
870-950ж.ж
973-1050жж
1030-1090жж
1021-1075жж
1103-1167жж
XII-XIII ғғ
1
Ахмет Иүгнеки
2
Махмуд Қашқари
3
Әл-Фараби
4
Жүсіп Баласағұн
5
Ахмет Йассауй
6
Әл-Бируни
Сәйкестендіру тест
1. Әл-Бируни «Данышпандықтың інжу маржаны»
2. Махмуд Қашқари «Ақиқат сыйы»
3. Жүсіп Баласағұн «Асыл тастар»
4. Ахмет Иүгнеки «Даналық кітабі»
5. Ахмет Йассауй «Түрік тілдерінің сөздігі»
6. Әл-Фараби «Құт негізі-білік»
Сәйкестендіру тест
1. Әл-Бируни Отырар
2. Махмуд Қашқари Сайрам
3. Жүсіп Баласағұн Түркістанға қарасты қыстақ
4. Ахмет Иүгнеки Белгісіз
5. Ахмет Йассауй Баласағұн
6. Әл-Фараби Қашқари
III. Жаңа сабақтың жоспары
1. Моңғол империясының құрылуы
2. Моңғол империясының қоғамдық құрылысы
3. Моңғолдардың Қазақстанды жаулап алуы
4. Жаулап алуыдың зардаптары
5. Ұлыстардың құрылуы
Моңғол империясының құрылуы:
Кендай аймағы. Онон өзені. Болдоң жері
Есугей батырдың шаңырағында 1155 жылы Темүжін дүниеге келді.
1206 жылы Керелун өзені. Құрылтай болды.
Моңғол империясы құрылды. Темүжін Шыңғыс хан аталды
Моңғол империясының қоғамдық құрылысы:
Хан Уәзір Түменбасы Мыңбасы Жүзбасы Онбасы
(1 түменде 10мың әскер болды)
Заңдар жинағы «Ясы» (Жасақ)
Өмірі, нақыл сөзі , өсиеті Әскери-азаматтық ісі жалпы заңы
Моңғолдардың Қазақстанды жаулап алуы
➢ 1207-1208 жж. Жошы Енисеи Қырғыздары мен Сібір халықтарын басып алды
➢ 1207-1209жж. Шыңғыс хан Таңғұт Тұрфан мен Ұйғырларды бағындырды
➢ 1211-1215жж. Қытайды басып алды
➢ 1217 жылы Жебе ноянды Жетісуға Күшліктің иеліктерін басып алуға аттандырды
➢ 1218жылы Моңғолдардың сауда керуені Жетісуға келді
➢ 1219 жылы 150 мың әскері Отырарға шабуыл жасады
Шағадай мен Үгедей Отырарға
Жошы Сырдың төменгі ағысындағы қалаларға
Төле Бұхар қаласына аттанды
Жаулап алудың зардаптары
• 200 ден астам елді мекеннен 20-ға жуық қала мен елді мекен қалды
• Қала мәдениетінің дамуына үлкен кедергі келтірді
• Отырықшылық мәдениет тоқырады
• Егіншілік жүйесі бұзылды
• Халықтардың этникалық құрамы бұзылып,
• Қазақ халқының халық болып қалыптасуын кешеулетті
Ұлыстардың құрылуы
IV. сабақты бекіту. Сұрақ-жауап
✓ Империя неше әкімшілік бөлікке бөлінді
✓ «Жасақ» деген не?
✓ Моңғолдар көрші елдерді қай кезден бастап жаулап ала бастады?
✓ Моңғолдар Жетісу жеріне неге шабуыл жасады?
✓ Шапқыншылық зардаптары қандай болды?
✓ Шыңғыс хан жаулап алған жерлерін қандай бөліктерге бөлді
V. Сабақты қорытындылау. Бағалау
VI. Үй тапсырмасын беру. Шыңғыс ханға мінездеме жазу. Қосымша деректер жинау
Шыңғыс хан
Жошы ұлысы
Шағатай
ұлысы
Үгедей
ұлысы
Төле ұлысы
